آرامگاه امامزاده سید اسماعیل(ع)

آرامگاه امامزاده اسماعیل^(ع) یکی از اماکن مذهبی مهم تهران است که نقش زیادی در شکل‌گیری محله بازار تهران دارد. این آرامگاه در قسمت شرقی بازار بزرگ تهران واقع شده. به دلیل وجود آرامگاه امامزاده اسماعیل^(ع) بازاری در مرکز تهران شکل گرفته که به بازار سید اسماعیل مشهور است؛ از روزگار گذشته تا امروز این بازار به دلیل فروش لوازم دست چندم شهرت زیادی پیدا کرده است. آرامگاه امامزاده سید اسماعیل^(ع) شامل یک آب انبار قدیمی، مسجد و مدرسه فیلسوف‌الدوله، بازار و میدان است که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم. با تهرانیکا همراه باشید.

امامزاده سید اسماعیل^(ع) کیست؟

امامزاده سید اسماعیل^(ع) از نوادگان امام علی‌النقی^(ع) و بنا بر روایاتی فرزند امامزاده ذکریا^(ع) از فرزندان امام موسی‌کاظم^(ع) هستند.

معرفی آرامگاه امامزاده سید اسماعیل^(ع)

امامزاده سید اسماعیل^(ع) در دل بازار تهران قرار دارد و وجود آن را باید یکی از عوامل موثر در شکل گیری محله بازار تهران بدانیم.
بخشی از بنای کنونی امامزاده به قرن نه و بیشتر بنا مربوط به قرن سیزدهم و دوران قاجاریه است. ساخت بنای کنونی آرامگاه امامزاده اسماعیل^(ع) به دوران محمدشاه قاجار بازمی‌گردد. بانی آن «عیسی‌خان بیگلربیگی تهرانی» است.

معماری آرامگاه امامزاده اسماعیل^(ع)

بنای فعلی از صحن، ایوان، رواق، بقعه و مسجد تشکیل شده؛ صحن امامزاده به شکل مستطیل است و دارای سه در ورودی است؛ ورودی شرقی مقابل سردر آب‌انبار، مدخل اصلی آرامگاه است. دو ورودی دیگر یکی در ضلع شمال و دیگری در غرب آرامگاه قرار دارند که به معابر فرعی بازار سید اسماعیل منتهی می‌شوند.

در ضلع غربی ایوانی خوش منظره وجود دارد که دو مناره زیبا در طرفین آن دیده می‌شود. همچنین در کنار ایوان، سه ایوانچه در لبه صحن قرار دارد. بدنه ایوان غربی پوشیده از کاشی، و نیم‌گنبد آن مزین به مقرنس زیبا است که زیباترین بخش‌های معماری آرامگاه به حساب می‌آید.

درب منبت کاری شده‌ای که در ضلع غربی حرم وجود دارد از دیگر آثار برجسته آرامگاه سید اسماعیل^(ع) است که قدمت آن بر طبق نقوش حکاکی شده بر روی درب به دوران محمدشاه قاجار باز می‌گردد و بانی آن عیسی‌خان بیگلربیگی است؛ اما وسط دو لنگه درب بر طبق کتیبه‌های موجود به قرن نهم هجری قمری باز می‌گردد. سازنده آن «حسین‌بن پیرعلی حداد تهرانی» است و تاریخ ساخت آن سال ۸۸۶ قمری (حدود ۵۵۰ سال پیش) ذکر شده است.

در قسمت بالای حرم در ضلع غربی در منبت‌کاری شده دیگری وجود دارد که بسیار زیبا است و سازنده آن «استاد حسن لواسانی» پسر «استاد حسین لواسانی» ذکر شده. درب صحن، رواق و گنبد آرامگاه را «حسین‌علی‌خان» و «حاجی عبدالعظیم» همراه با یکدیگر ساخته‌اند. در حاشیه درب فولادی کتیبه‌ای نیز به خط «میرزا اسدلله آشتیانی» وجود دارد که از آثار تاریخی با ارزش آرامگاه است. همچنین در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار آرامگاه مرمت شد و مناره‌ها نیز کاشی شدند. در داخل سردر آرامگاه نیز کتیبه‌ دیگری وجود دارد که بر روی آن به خط نستعلیق خطاطی شده است.

در ادامه بخش‌های دیگر آرامگاه امامزاده سید اسماعیل^(ع) را معرفی می‌کنیم.

مسجد و مدرسه فیلسوف الدوله

بانی مسجد و مدرسه فیلسوف‌الدوله پزشک مشهور دوران قاجاریه، کاظم ملک‌الاطباء رشتی ملقب به فیلسوف‌الدوله پزشک محمدشاه و ناصرالدین‌شاه قاجار است. میرزا محمدکاظم رشتی پس از تحصیل علوم زمان خود و کسب مهارت در علوم پزشکی به دربار محمدشاه قاجار رفت و پزشک مخصوص مهدعلیا همسر محمدشاه و مادر ناصرالدین قاجار شد و پس از به سلطنت رسیدن ناصرالدین‌شاه به عنوان پزشک مخصوص شاه در دربار به طبابت مشغول شد. 

او در زمان حیات خود بخشی از املاک خود را در نزدیکی آرامگاه امامزاده سید اسماعیل^(ع) وقف کرد و مدرسه‌ای به نام فیلسوف‌الدوله را در این محله بنا نمود تا مرکزی برای تعلیم طلاب باشد. او ساخت مدرسه را همزمان با مرمت و نوسازی آرامگاه امامزاده سید اسماعیل^(ع) آغاز نمود. پس از مرگ او را در بخشی از همین موقوفه به خاک سپردند. مزار او امروزه در وضعیت خوبی قرار ندارد و به عنوان انبار از آن استفاده می‌شود. مسجد و مدرسه فیلسوف‌الدوله امروز با نام مدرسه علمیه آیت‌الله حق‌شناس شناخته می‌شود.

آب‌انبار سید اسماعیل

آب‌انبار سید اسماعیل از قدیمی‌ترین آب‌انبارهای تهران است که برخی کارشناسان قدمت آن را به دوران سلجوقیان نسبت می‌دهند. این آب‌انبار در طول حیات خود چندین بار متروک شد اما در فواصل زمانی مختلفی تجدید حیات یافت که آخرین بار آن به دوران وزارت میرزا عیسی وزیر مربوط می‌شود. پیش از انقلاب این آب انبار تبدیل به رستورانی مشهور در بازار تهران شد که محل رفت آمد سیاستمدارن، هنرمندان و افراد سرشناس بود. امروزه درب این آب انبار بر روی عموم مردم بسته است.

بازار و میدان سید اسماعیل

میدان و بازار سید اسماعیل از قدیمی‌ترین بازارها و میادین شهر تهران هستند که قدمت آن به دوران قاجاریه بازمی‌گردد. بازار سید اسماعیل نخستین مرکز فروش اجناس دست دوم و دست چندم در تهران است و به همین دلیل از شهرت زیادی برخوردار است. در این بازار همه چیز یافت می‌شود و به سبب وجود اجناس دست چندم این بازار را باید بیشتر شبیه به موزه‌ی قدیمی در دل بازار تهران بنامیم. به غیر از فروش کالاهای دست دوم بازار سید اسماعیل از مهمترین مراکز تجاری در بازار تهران است که بیشتر کسبه آن در زمینه فروش لوازم خانگی، فرش، اسباب بازی، پوشاک فعالیت دارند. مقاله بازار سید اسماعیل

سخن آخر

امامزاده سید اسماعیل^(ع) از اماکن مذهبی مهم پایتخت است که در دل بازار تهران قرار دارد. این امامزاده را باید یکی از دلایل شکل گیری بازار تهران بدانیم. بازار سید اسماعیل که در جوار آرامگاه این امامزاده قرار دارد از مهمترین بازارهای تهران است که بیشتر به دلیل فروش اجناس دست چندم مشهور شده. در این مقاله سعی کردیم امامزاده سید اسماعیل^(ع)، بازار آن و اماکن تاریخی مربوط به امامزاده را به شما معرفی کنیم.

آلبوم تصاویر

سوالات متداول