کاخ سفید سعدآباد (موزه ملت)

مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد تهران از مهم‌ترین اماکن گردشگری تهران است؛ این مجموعه شامل موزه، کاخ، عمارت، قنات و باغ می‌شود. یکی از برجسته‌ترین کاخ‌موزه‌های مجموعه سعدآباد، کاخ سفید است. در ادامه با تهرانیکا همراه باشید برای آشنایی کامل با کاخ سفیدِ کاخ سعدآباد.

دسترسی کاخ سفید (موزه ملت)

کاخ سعدآباد در شمال میدان تجریش و خیابان سعدآباد قرار دارد. از شرق به خیابان‌های جعفری و دربند، و از غرب به خیابان‌های البرزکوه و طاهری در محله زعفرانیه می‌رسد. این مجموعه دو درب فعال برای رفت‌و‌آمد بازدیدکنندگان دارد: ۱.درب میدان دربند؛ ۲.درب زعفرانیه.

بهترین مسیر دسترسی با ماشین شخصی به کاخ سفید

مجموعه سعدآباد پارکینگ ندارد و ماشین را باید در خیابان‌های اطراف کاخ پارک کرد؛ چون در اطراف درب زعفرانیه جای پارک بهتر از میدان دربند پیدا می‌شود؛ درب زعفرانیه گزینه مناسب‌تری برای مراجعه با ماشین شخصی‌ست.

بهترین مسیر دسترسی با حمل‌ونقل عمومی به کاخ سفید

درب دربند برای رسیدن بدون وسیله نقلیه شخصی گزینه مناسب تری‌ست؛ بعد از پیاده شدن از ایستگاه تجریشِ خط یک مترو، شما می‌توانید اول خیابان دربند سوار تاکسی شده و جلوی درب میدان دربند پیاده شوید؛ و یا اگر از اتوبوس‌‌های خطوط مختلف در میدان تجریش پیاده شدید، ابتدای خیابان فناخسرو سوار تاکسی شده و جلوی درب میدان دربند مجموعه سعدآباد پیاده شوید.

آشنایی با موزه ملت

کاخ سفیدِ کاخ سعدآباد متعلق به محمدرضاشاه پهلوی بود. محمدرضاشاه و همسرش فرح پهلوی از این کاخ به عنوان اقامتگاه تابستانه استفاده می‌کردند و همچنین امور اداری و تشریفاتی را در این کاخ انجام می‌دادند. این کاخ به دلیل نمای سفیدی که دارد به این نام شناخته می‌شود. این کاخ دارای ۱۰ تالار تشریفاتی، ۵۴ واحد و سفره‌خانه ای با مساحت ۲۲۰ مترمربع می‌باشد. کاخ سفید در حال حاضر تبدیل به موزه ملت شده و بازدید از آن برای عموم آزاد است.

تاریخچه ساخت کاخ سفید

ساخت کاخ سفید در سال ۱۳۱۰ خورشیدی به دستور رضاشاه پهلوی شروع شد و در سال ۱۳۱۵ به پایان رسید. این کاخ به گچبری‌های نفیسی مزین شده است و سرسراهای آن با سنگ‌های مرمر تربت حیدریه و یزد پوشیده شده است. کف کاخ نیز توسط حسین بن محمد معمار مشهور به استاد لرزاده سنگ فرش شده است. نمای موزه ملت کاخ سعدآباد به سبک معماری رومی و ایرانی طراحی شده و در ورودی آن ۴ ستون بزرگ دیده می‌شود. تالارهای داخل کار نیز به سبک فرانسوی طراحی و چیده شده است. نورگیرهای داخل کاخ را پرده‌های نقاشی شده با رنگ روغن پوشانده‌اند.

این نقاشی‌ها روایتگر داستان‌های شاهنامه هستند که توسط استاد حسین بهزاد نقاش برجسته ایرانی و جمعی از شاگردان‌اش تا سال ۱۳۲۰ خورشیدی کشیده و تکمیل شد. از دیگر آثار نفیس این کاخ می‌توان به بزرگ‌ترین فرش آن اشاره کرد. این فرش که در سفره‌خانه موزه ملت پهن شده است ۱۴۵ مترمربع است و در ۱۴۰ رج بافته شده است. لازم به ذکر است که همه‌ی فرش‌های پهن شده در موزه ملت، فرش‌های دستبافت ایرانی هستند.

موزه ملت با زیربنای ۵۰۰۰ متر مربع و مساحت ۲۱۶۴ مترمربع در دو طبقه گسترش داده شده است. این موزه شامل طبقه همکف، طبقه اول و زیرزمین می‌شود. لوسترهای این طبقات ساخت کشورهای فرانسه، چک و ایتالیا است.

در بین آن‌ها ۳ لوستر طبقه اول کاخ که در سفره‌خانه نصب شده‌اند به ماری آنتوانت ملکه فرانسه تعلق داشتند. میز تحریر موجود در این طبقه نیز متعلق به ماری آنتوانت بوده است. طراحان فرانسوی در بین سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۹ خورشیدی به دستور محمدرضاشاه پهلوی و مطابق با سلیقه فرح پهلوی چیدمان و تزئینات داخل کاخ را تغییر دادند.

یکی از این تغییرات تبدیل گلخانه و زیرزمین به سالن سینما بود. شیشه‌ی پنجره ها نیز با شیشه ضد گلوله تعویض شد. آسانسور و رختشو‌یخانه نیز از مواردی است که در این تغییرات به فضای داخلی کاخ اضافه شد. زیرزمین این کاخ در حال حاضر شامل قسمت‌های مختلفی نظیر انبار ظروف، موزه هنر اختصاصی فرح پهلوی، رختشو‌یخانه، سالن سینما و آبدارخانه می‌شود.

طبقه همکف موزه شامل دفتر کار شاه، دفتر کار رئیس تشر‌یفات، دفتر کار وز‌یر دربار، اتاق محافظین، تالار پذ‌یرا‌یی و اتاق بیلیارد می‌شود. در نهایت طبقه اول موزه ملت شامل قسمت‌های مختلفی مانند: سفره‌خانه، تالار تشر‌یفات، دفتر کار فرح پهلوی، اتاق انتظار ژنرال‌های ارتش، اتاق استراحت شاه و اتاق استراحت فرح پهلوی می‌شود.

آثار موزه ملت کاخ سعدآباد

آثار موزه ملت کاخ سعدآباد شامل عتیقه‌ها و گنجینه‌های متعددی می‌شود. به تبعیت از تالار تشریفاتی این کاخ که به سبک معماری فرانسوی طراحی شده است وسایل این تالار از عتیقه فروشی‌های فرانسه خریداری و در فضای داخلی کاخ چیده شدند. جالب است بدانید که بزرگ‌ترین فرش موزه ملت که قبل تر به آن اشاره کردیم در کارگاه عمواوغلی مشهد که در گذشته بسیار مشهور بود بافته شده و مابقی فرش‌های کاخ به دستور رضاشاه پهلوی در شهرهای کرمان و تبریز بافته شدند.

از دیگر آثار جالب این موزه می‌توان به پرده نقاشی فاخر دفتر کار شاه اشاره کرد. این پرده توسط آنیلو فالکونه هنرمند ایتالیایی که در سده هفدهم میلادی می‌زیست نقاشی شده و به نام نبرد لوتزن شناخته می‌شود.

یک شاهنامه و دیوان حافظ متعلق به سده‌های ۱۲ تا ۱۴ هجری نیز در طبقه همکف موزه ملت نگهداری می‌شود که در گذشته قسمتی از مجموعه‌ی هنری فرح پهلوی محسوب می‌شدند. تابلوهای نقاش‌های فرانسوی بزرگی مانند پل گوگن و مارک شاگال نیز بر دیوارهای این کاخ قابل مشاهده هستند. ست مبلمانی نیز در طبقه اول موزه ملت دیده می‌شود که با چوب سیاه ساخته شده است. قدمت این مبلمان ۱۱ قطعه به قرن نوزدهم میلادی برمی‌گردد. این ست مبلمان از چوب درختی به نام آبنوس ساخته شده است که چوب آن در اثر تابش آفتاب سیاه می‌شود.

موزه‌ هنر ملل کاخ سعدآباد

در گذشته به مجموعه آثار هنری که در کاخ سفید نگهداری می‌شد موزه هنر اختصاصی فرح پهلوی می‌گفتند. اما در حال حاضر این مجموعه به نام موزه هنر ملل کاخ سعدآباد شناخته می‌شود. موزه هنر ملل در زیرزمین کاخ سفید سعدآباد قرار دارد که تا قبل از سال ۱۳۴۵ خورشیدی گلخانه کاخ محسوب می‌شد. بعد از آن مهندسان فرانسوی به خواست فرح پهلوی کاربری زیرزمین را تغییر دادند. نهایتا زیرزمین کاخ به عنوان موزه هنر اختصاصی فرح پهلوی مورد استفاده قرار گرفت. از آثار برجسته ای که در این مجموعه به چشم می‌خورد دو جام سبز رنگ است که متعلق به مراسم تاجگذاری ناپلئون بناپارت اولین امپراتور فرانسه و اولین همسرش ژوزفین بوهارنه امپراتریس فرانسه می‌باشد.

روی یکی از این جام‌ها حرف N لاتین که اول اسم ناپلئون است نوشته شده و روی دیگری حرف J لاتین که اول اسم ژوزفین است نوشته شده است. آثار شاخص و نفیس دیگری نیز از دوران‌های مختلف تاریخی و فرهنگ‌های مختلف دنیا در این موزه نگهداری می‌شود. این آثار دوران مایاها، اینکاها، دوران باستان، پیش از اسلام، بعد از اسلام و هنر معاصر را در بر می‌گیرد. یکی دیگر از آثار مشهور موزه هنر ملل اثر یاکوف آگام هنرمند اسرائیلی است. این اثر که با نام قلب تپنده در این موزه به نمایش گذاشته شده است شامل شش فلز توخالی درهم تنیده می‌شود که مجموع آن‌ها قلب‌های کوچک و بزرگ را تشکیل می‌دهد.

این قلب‌ها نقطه ثقلی ندارند و به راحتی با حرکت دست جا به جا می‌شود. به جز موارد یاد شده در طبقه همکف موزه ملت یا همان موزه هنر ملل مجموعه سعدآباد کریستال‌های دوره‌ی قاجار و سفال‌های هزاره چهارم پیش از میلاد نیز نگهداری می‌شود. روی این سفال‌ها تصاویر حیوانات مورد پرستش در دوران پیش از میلاد در کنار جریان آب که در آن زمان بسیار مقدس بود دیده می‌شود.

آلبوم تصاویر

سوالات متداول