موزه میرعماد کاخ سعدآباد

مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد تهران از مهم‌ترین اماکن گردشگری تهران است؛ این مجموعه شامل موزه، کاخ، عمارت، قنات و باغ می‌شود. یکی از کاخ‌موزه‌های مجموعه سعدآباد، موزه خط و کتابت میرعماد است. در ادامه با تهرانیکا همراه باشید برای آشنایی کامل با موزه میرعماد.

دسترسی موزه میرعماد

موزه میرعماد کاخ سعدآباد به درب زعفرانیه‌ی این مجموعه نزدیک‌تر است؛ درب زعفرانیه بهترین گزینه برای پیدا کردن جای پارک برای خودروی شخصی است؛ اما میدان تجریش تا ورودی زعفرانیه سعدآباد خطوط تاکسی‌رانی مستقیم ندارد. بعد از خارج شدن از ایستگاه تجریشِ خط یک مترو یا ایستگاه تجریش خطوط مختلف اتوبوس، شما باید در ضلع غربی میدان تجریش (خیابان ملکی) تاکسی‌های آصف یا اسدآباد را سوار شوید و سر خیابان طاهری پیاده شوید. سپس باید حدود ۱۵ دقیقه تا موزه میرعماد پیاده بیایید؛ و یا از میدان تجریش با ۲۵ دقیقه پیاده‌روی خود را به موزه میرعماد برسانید.

آشنایی با موزه میرعماد

موزه میرعماد کاخ سعدآباد آثار خط و کتابت فارسی به نمایش گذاشته شده است. کاخی که به موزه خط و کتابت میرعماد اختصاص داده شده است در گذشته محل اقامت علیرضا پهلوی و فرحناز پهلوی فرزندان محمدرضاشاه پهلوی بوده است. موزه میرعماد دارای دو طبقه مجزا است که در سال ۱۳۷۶ خورشیدی به نام خوشنویس قرن یازدهم هجری قمری یعنی میرعماد حسنی قزوینی افتتاح شد. آثار این موزه ۱۰ قرن تاریخ خوشنویسی خط فارسی ایران را در خود جای داده است.

بخش‌های مختلف موزه خط و کتابت میرعماد شامل: آثار خطی قبل از اسلام، آثار خطی بعد از اسلام، نسخ خطی، آثار خطی تفننی و اشیای کاربردی می‌شود. در قسمت آثار خطی قبل از اسلام کتیبه‌های نوشته شده با خطوط میخی یافت شده در معبد زیگورات دوراونتاش (چغازنبیل) خوزستان نگهداری می‌شود.

این کتیبه‌ها با خط پروتو ایلامی نوشته شده اند. جالب است بدانید که خط پروتو ایلامی نخستین خط ابداع شده توسط ایرانیان است. کتیبه‌های نوشته شده به زبان پارسیگ از دیگر آثار این مجموعه هستند که قدمت آنان به زمان ساسانیان برمی‌گردد. قسمت‌هایی از کتاب کارنامه اردشیر بابکان بنیان‌گذار سلسله ساسانی نیز در این موزه به نمایش درآمده است. این کتاب در شرح زندگی اردشیر بابکان به زبان پارسیگ نوشته شده است. در کتاب کارنامه علاوه بر شرح نحوه به قدرت رسیدن اردشیر بابکان در مورد شهرهای ساخته شده توسط وی نیز توضیح داده شده است. این کتاب در واقع رمانی تاریخی است که به شکل داستانی و رمانتیک روایت شده است.

در قسمت‌های مختلف کارنامه افسانه‌هایی نقل شده است که به گفته باستان شناسان بعد از حکومت کوروش کبیر این افسانه‌ها در ایران بسیار مرسوم شده بود. برای مثال در قسمتی از آن به فرهمندی ایزدی اردشیر اشاره شده است. بعد از کوروش کبیر مشروعیت حکومت شاهان ایرانی به فر یا موهبت ایزدی وابسته بود. در کارنامه اشاره شده است که این موهبت ایزدی به شکل قوچ در کنار اردشیر بابکان ظاهر شد و به حکومت وی مشروعیت بخشید.

در بخش آثار خطی بعد از اسلام موزه خط و کتابت میرعماد آثار نوشته شده به خطوط سته یا خطوط اصول و ششگانه ابن مقله دیده می‌شود. ابوعلی محمد بن علی بن حسین (حسن) بن عبدالله بیضاوی شیرازی ملقب به ابن مقله خوشنویس و وزیر دربار عباسیان بود.

وی مبدع خطوط مختلفی نظیر محقق، توقیع، رقاع، ثلث، ریحان و نسخ است. به مجموع این‌ها خطوط ششگانه گفته می‌شود. خطوط توقیع، رقاع، محقق و ریحان از خط کوفی بهره گرفته شده اند. به غیر از آثار ابن مقله در موزه میرعماد مجموعه سعدآباد آثاری از یاقوت مستعصمی نیز به چشم می‌خورد. آثار جمال الدین ابوالدر یاقوت مستعصمی بغدادی، مشهور به قبلةالکتاب شامل دست نوشته‌هایی به خط ثلث می‌شود. همچنین آثار نوشته شده به خط نسخ توسط اشخاصی مانند احمد شاملو، وصال شیرازی و آقا ابراهیم قمی نیز در موزه میرعماد بخش خطوط بعد از اسلام قابل بازدید است. قسمت عمده این بخش از موزه را آثار مشهورترین خوشنویس ایران یعنی میرعماد در برگرفته است.

سیاه مشق‌ها و چلیپانویسی‌های وی که قدمت‌شان به سال‌های ۹۹۴ تا ۱۰۱۹ هجری قمری برمی‌گردد در این موزه نگهداری می‌شود. اسم موزه خط و کتابت نیز برگرفته از اسم همین خوشنویس نامدار ایرانی است که در سال ۱۰۲۴ هجری قمری به اتهام پیروی از مذهب تسنن، به دستور شاه عباس صفوی به قتل رسید. آثار وی نه تنها در این موزه بلکه در موزه‌های مختلف سایر کشورها مانند هند، فرانسه و ترکیه نیز در معرض نمایش عموم گذاشته شده است.

آلبوم تصاویر

سوالات متداول