چهارسوق بزرگ، قلب بازار تهران و از میراث مهم و با ارزش تاریخی تهران است. اگر به چهارسوق بزرگ سری بزنید حتما چند گردشگر می‌بینید که خیره به بالا در حال تماشای سقف مدورِ زیبای چهارسوق هستند؛ طاقی ضربی که گوشه‌‌های پایین آن با گچ‌بری، کاشی‌کاری و مقرنس تزئین شده‌اند. این منطقه از بازار از قدیم یکی از نقاط حیاتی بازار به لحاظ اقتصادی بوده است؛ به این دلیل که این چهارراه به عنوان مرکز و قلب بازار تهران شناخته می‌شد و تاکنون نیز چنین است.
چهارسوقِ ۲۲۰ ساله به قدری از لحاظ ملی مهم و ارزشمند است که در دوم آبان ماه سال ۱۳۵۶ خورشیدی در فهرست آثار ملی به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسید. این بنا در سال ۱۳۹۶ به همکاری سه معمار داخلی و ۸ معمار از دانشکده آخن آلمان مرمت گردید.
لازم به ذکر است که به غیر از این چهارسوق، چهارسوق دیگری نیز وجود دارد که با نام چهارسوق کوچک شناخته می‌شود و در تقاطع بازار بزازها با بازار چهارسوق‌بزرگ قرار دارد.
خیابان ۱۵ خرداد، پله نوروزخان، بازار نوروزخان، بازار مسجدجامع، چهارسوق بزرگ و یا خیابان ۱۵ خرداد، بازار بزازها، چهارسوق کوچک، بازار چهارسوق‌بزرگ، چهارسوق بزرگ.
چهارسوق بزرگ که به چهار جهت شمالی، جنوبی، غربی و شرقی راه دارد به نوعی مرکز بازار تهران محسوب می‌شود. چهارسوق بزرگ یا چارسو بزرگ در تقاطع بازار مسگرها با بازار مسجدجامع و بازار چهارسوق‌بزرگ قرار گرفته است. در قسمت شمالی چارسو که به خیابان پانزده خرداد ختم می‌شود، بازار مسجدجامع قرار دارد. در قسمت جنوبی آن که به خیابان مولوی راه دارد، بازار مسگرها. در ضلع شرقی چهارسوق که به خیابان سیروس و چهارراه مولوی می‌رسد، ضلع دیگر بازار مسگرها و نهایتا در محور غربی آن که به خیابان خیام می‌رسد، بازار چهارسوق‌بزرگ قرار دارد.
چارسو بزرگ بازار تهران حدود ۲۲۰ سال قدمت دارد. در گذشته اداره امور امنیتی شهرها بر عهده اداره‌ای به نام دیوان بیگی بود که ریاست آن را بیگلربیگی (فرماندار امروزی) بر عهده داشت. بیگلربیگی داروغه‌ای برای شهر تعیین می‌کرد و او نیز زیردستانی با سلسه مراتب محتسب، عسس، شحنه، گزمه و شبگرد داشت و با کمک این افراد امنیت شهر را برقرار می‌کرد.
در آن زمان چهارسوق‌‌ها محل تجمع و فرماندهی داروغه‌ها بود. چارسو بزرگ نیز در گذشته همین کاربری را در شهر تهران داشته است. در زمان‌های گذشته که هنوز بازار و خیابان‌ها برق کشی نداشتند، داروغه در چهارسوق مستقر می‌شد و گزمه‌ها و شبگردها مشعل آتش به دست در بازار تهران که مهم‌ترین نقطه شهر بود گشت می‌زدند تا امنیت بازار برقرار شود.
حرف آخر
در این مقاله توضیحاتی درباره چهارسوق بزرگ بازار تهران ارائه کردیم. برای آشنایی با دیگر آثار تاریخی شهر تهران، صفحه آثار تاریخی وب‌سایت تهرانیکا را ببینید.
بازدید از کتابخانه اختصاصی نیاوران مثل این است که کسی شما را به یک مهمانی در ساختمانی باشکوه با طراحی داخلی و تزئیناتی بسیار خاص دعوت کرده، تا با هنرمندان و نویسندگان بزرگ دیداری داشته باشید. ساختمان کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران با دو طبقه و یک زیرزمین، گنجینه‌ای از اشیای هنری و انواع کتاب است...
ادامه مقاله
کوشک احمدشاهی یکی از قسمت‌های مجموعه کاخ نیاوران است که جذابیت‌های فراوانی دارد. اشیا و آثار هنری و پیشکش‌های کشورهای مختلف به شاهان ایرانی و همچنین معماری این بنا هر بازدیدکنندهای را سر ذوق می‌آورد...
ادامه مقاله
کاخ صاحبقرانیه یکی از دیدنی‌ها و جاذبه‌های گردشگری شهر تهران است. این کاخ در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار ییلاق تابستانی او بود. در زمان مظفرالدین‌شاه، او فرمان مشروطیت را در این کاخ امضا کرد...
ادامه مقاله
در محله عودلاجان حمامی وجود دارد به نام کشوریه که یکی از صرافان یهودی محله عودلاجان به نام آقای «سلیمان سنه» آن را تاسیس کرد. آقای سنه قسمت زنانه حمام را به یاد همسر متوفی خود خانم کشور خُداد، کشوریه نام نهاد؛ او همچنین قسمت مردانه را سلیمانیه نامید...
ادامه مقاله
اگر از خیابان فردوسی وارد خیابان کوشک بشوید ساختمان عجیبی می‌بینید که حتما با دودکش بزرگش توجه شما را به خود جلب می‌کند. این ساختمان یکی از گالری‌های تهران است که تا یک دهه پیش ساختمانی مخروبه بود و حدود ۶۰ سال پیش کارخانه نوشیدنی الکلی بود...
ادامه مقاله
امامزاده یحیی یکی از مشاهیر دوران سلجوقی است که در شهر ری به شهادت می‌رسند. عزالدین یحیی(ع) در زمان حیات، یکی از بزرگان شهرهای ری و قم بوده و ریاست عامه سادات را در این شهرها بر عهده داشته است...
ادامه مقاله
به‌روزرسانی ۱ مرداد ۱۴۰۳
خیابان ۱۵ خرداد، پله نوروزخان، بازار نوروزخان، بازار مسجدجامع، چهارسوق بزرگ
تهرانیکا
مهرداد قوی‌زاد
نظر کاربران