سرای روشن؛ سرای باشکوه خیابان ناصرخسرو

ناصرخسرو نام یکی از معابر قدیمی تهران است. خیابانی تاریخی که در گذشته به ناصریه شهرت داشت. چندین معبر، اماکن و آثار تاریخی مهم و فاخر تهران در این خیابان قرار دارند. بناهایی نظیر دارالفنون، عمارت شمس‌العماره و کوچه‌هایی نظیر مروی، خدابنده‌لو و صوراسرافیل. سرای روشن، از قدیمی‌ترین مراکز تجاری پایتخت نیز در این خیابان قرار دارد. سرای روشن به دلیل معماری فاخر خود در میان علاقمندان به شهر تهران بسیار مشهور است. معماری آن الهام گرفته از سبک معماری بناهای مذهبی قرن شانزدهم اروپایی نظیر کلیساست. ساختمان‌های تاریخی با این سبک معماری در تهران شاید انگشت شمار باشند.

این مرکز تجاری به عنوان یکی از نخستین مراکز تجاری مدرن همزمان با نوسازی شهر تهران در دوران پهلوی اول ساخته شد. سرایی که روزگاری برای خودش جلال و جبروتی داشت؛ در آن روزگار که هنوز خبری از این همه مرکز تجاری در پایتخت نبود، سرای روشن باعث رونق کاسبی در خیابان ناصرخسرو شده بود. حالا با گدشت ده‌ها سال این ساختمان قدیمی در میان شلوغی خیابان ناصرخسرو و هیاهوی آن کمتر به چشم می‌آید.در این مقاله به معرفی سرای روشن می‌پردازیم؛ با تهرانیکا همراه باشید.

سرای روشن کجاست؟

خیابان ناصرخسرو، روبروی دارایی، نبش کوچه خدابنده‌لو

نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به سرای روشن کدام ایستگاه است؟

سرای روشن کمتر از ۱۰ دقیقه پیاده‌روی با ایستگاه متروی امام خط ۱ و خط ۲ فاصله دارد.

در سرای روشن چه چیزهای می‌توانیم بخریم؟

سرای روشن هنوز هم مرکز تجاری است. طبقه دوم آن این روزها تبدیل به انباری شده و از حجره یا مغازه‌های طبقه همکف، تجارِ بازار به عنوان دفتر کار یا فروشگاه استفاده می‌کنند. در سرای روشن فروشندگان لوازم الکتریکی، عطر و لوازم آرایشی‌بهداشتی فعالیت دارند.

تاریخچه سرای روشن

ده‌های نخست قرن چهارده خورشیدی دورانی است که هنر معماری در آن جایگاهی خاص و ویژه دارد. برای نخستین بار ساختمان‌هایی با الهام از معماری اروپایی و تلفیق آن با هنر معماری دوران باستان ایران بوجود آمد. هنوز هم می‌توان بسیاری از این ساختمان‌ها را در تهران مشاهده کرد؛ ساختمان‌های شهربانی و وزارت امورخارجه و موزه پست در باغ ملی از جمله این معماری‌ها هستند. در آن دوران حیاتی که همه چیز در حال نو شدن بود هر کدام از این ساختمان‌ها وظیفه متحول کردن چهره شهر را بر عهده داشتند. سرای روشن نیز یکی از همین ساختمان‌هاست که در سال ۱۳۱۱ ساخته شد.

متاسفانه از گذشته این سرا اطلاعات زیادی در دست نیست. سرای روشن از همان ابتدا تا به امروز کاربردی تجاری دارد و از یک حیاط و چند مغازه تشکیل شده است. معماری سرای روشن در طول حیات خود به عنوان اثری هنری درخشیده و بسیاری توجه‌ها را تا امروز به خود جلب کرده است. با این حال این بنای با ارزش از حوادث روزگار آسوده نبوده و آسیب‌ها فراوان دیده. در دهه هفتاد سرای روشن با همت معمار تهرانی «کامران صفامنش» مرمت و بازسازی شد. علارغم کهولت بنا، تجار بازار هنوز هم در مغازه‌های آن مشغول تجارت هستند.اگر گذرتان به خیابان ناصرخسرو افتاد، حتما به تماشای این سرا بروید. این سرا درست روبروی خیابان صوراسرافیل قرار دارد.

معماری سرای روشن

معماری متفاوت و جالب توجه مهم‌ترین ویژگی سرای روشن است. متاسفانه مشخص نیست که معمار این اثری هنری و شاخص در میان ابنیه‌های تاریخی بازار که به لطف معماری جالب توجه‌اش مشهور شده؛ چه کسی است. بسیاری از تهران‌شناسان و تهران‌دوستان و علاقمندان به آثار و ابنیه‌های تاریخی این عمارت را به چشم یک اثر هنری کلاسیک تماشا می‌کنند. معماری این سرا به دلیل اینکه شباهت‌هایی با معماری کلیساهای تاریخی اروپایی دارد بسیار جالب توجه است. به این دلیل که با چنین سبک هنری در کمتر آثار تاریخی در شهر تهران برخورد می‌کنیم.

معماری سرای روشن تلفیقی است از معماری ایرانی و معماری اروپایی. ایوان‌ رفیع، ستون‌های بلند و تزئینات گوناگون گچی با نقش زنان و فرشتگان نیمه برهنه و همچنین نماد فروهر و خورشید در کنار در پنجره‌ها چوبی جلوه زیبایی به این عمارت تاریخی بخشیده‌اند. آجرهای اخرایی رنگ دیوارهای داخل و بیرون سرا از ویژگی‌های معماری ایرانی این بنا هستند که در کنار معماری اروپایی بنا ترکیب جالب توجهی ساخته‌اند.

این عمارت در دو طبقه ساخته شده و دارای یک زیرزمین بسیار وسیع نیز هست. یک حیاط بزرگ در میان ساختمان قرار دارد که از قدیم تا امروز محل بارگیری و تخلیه کالاهای مختلف بوده است. در زمان تاسیس این سرا از طبقه همکف به عنوان کارگاه استفاده می‌شد و طبقه دوم دفتر تجار سرشناس خیابان ناصرخسرو بود. معماری این سرا از جاذبه‌های تهران‌گردی در محدوده بازار تهران است. معمولا بسیاری از کسانی که با این عمارت تاریخی آشنا هستند با آن عکسی به یادگار می‌گیرند.

سخن آخر

ما در این مقاله یکی از ابنیه‌های قدیمی شهر تهران، یعنی سرای روشن را به شما معرفی کردیم. سرایی تاریخی که ۹۱ سال در خیابان ناصرخسرو با معماری جذاب‌اش جلوه زیبایی به شهر تهران بخشیده است.

آلبوم تصاویر