کارخانه آرگو

خیابان فردوسی که در قدیم به آن علاءالدوله یا باغ ایلخانی می‌گفتند، خیابانی مهم و تاریخی در تهران است که در طول سال‌ها طعم حوادث زیادی را چشیده و شاهد وقایع بسیاری بوده؛ حوادثی که بر جذابیت‌های این خیابان به عنوان یکی از مناطق مهم تهران افزوده است و آنرا به بخش مهمی از تهران بدل کرده. کارخانه آرگو یکی از اماکن هنری جذاب حوالی خیابان فردوسی تهران است که در این مقاله به معرفی آن می‌پردازیم.

ساعت کاری کارخانه آرگو

ساعت کاری موزه آرگو متغیر بوده و وابسته به زمان برگزاری گالری‌ها و نمایشگاه‌ها است.

کارخانه آرگو، کارخانه نوشیدنی دیروز، موزه و گالری امروز

 اگر از خیابان فردوسی به سمت چهارراه استانبول بروید در سمت چپ، خیابانی به نام تقوی یا کوشک می‎‌بینید که می‌توانید به آن وارد شوید. در سمت راست خیابان کوشک، نبش خیابان بهداشت ساختمان عجیبی می‌بینید که حتما با دودکش بزرگش توجه شما را به خود جلب می‌کند. این ساختمان یکی از گالری‌های تهران است که تا یک دهه پیش ساختمانی مخروبه بود که معتادان در آن تجمع می‌کردند اما حالا از بخت روزگار مرکزی هنری‌فرهنگی است که پاتوق اهل هنر و فرهنگ شده است.

برای درک داستانی چنین سینمایی و دراماتیک حتما باید فلش‌بک بزنیم و به یکصد سال قبل برگردیم. زمانی که نخستین کارخانه آبجوسازی در ایران تاسیس شد؛ کارخانه آرگو که در سال ۱۳۰۹ خورشیدی با هدف تولید نوشیدنی الکلی در تهران افتتاح شد و در دهه‌ ۴۰ و ۵۰ خورشیدی به اوج موفقیت در فعالیت‌های صنعتی و تجاری خود رسید. می‌گویند در اوایل دهه سی خورشیدی تیمساری در حوالی کارخانه زندگی می‌کرد و از دود زیادی که از دودکش کارخانه بیرون می‌زد به ستوه آمده بود. تیمسار شکایتی تنظیم می‌کند و با جمع کردن طومار بلند بالایی از امضا و تقاضا و پس از پیگیری‌های زیاد موفق می‌شود تا کارخانه آرگو را تعطیل و این کارخانه به مهرآباد جنوبی منتقل شد.

بعد از انقلاب کارخانه آرگو ۴۰ سال بسته باقی ماند تا با گذشت روزها و سال‌ها به مکانی متروک بدل شد. چند سال پیش صاحبان آن که بخش دولتی بودند تصمیم گرفتند تا ساختمان متروک را به مزایده بگذارند؛ بنیاد پژمان در سال ۱۳۹۵ آن را با هدف ایجاد فضایی هنری و غیرتجاری و با تاکید بر حفظ اصالت بنا و احترام به بافت تاریخی تهران خریداری و بازسازی نمود تا اینگونه یکی از اماکن تاریخی تهران را از خطر نابودی و تخریب نجات دهد.

امروز خبرهای خوبی از کارخانه آرگو به گوش می‌رسد. ساختمان کنونی آن که توسط احمدرضا شریکر طراحی مجدد شد، برنده جوایز معماری مانند آقاخان و دزین شده است و امروز در قالب موزه و مرکزی فرهنگی به حیات خود ادامه می‌دهد.

بازسازی موزه کارخانه آرگو و جوایز معماری

همانطور که در قسمت قبلی به آن اشاره شد، بنیاد پژمان در سال ۱۳۹۵ به منظور تاسیس فضایی فرهنگی‌هنری و با تاکید بر حفظ اصالت ساختمان آرگو آنرا خریداری کرد. پیش از نوسازی بنا سه نمایشگاه در آن برگزار شد و پس از آن مرمت و نوسازی بنا توسط احمدرضا شریکر آغاز شد و در سال ۱۳۹۹ درهای موزه آرگو با نمایشگاه انفرادی «نازگل انصاری‌نیا» به روی عموم باز شد. این موزه هنری ۱۸۶۰ مترمربع وسعت دارد و شامل سینماتک، پنج گالری، کافه، فروشگاه هنری، حیاط، کتابخانه، اتاق آرشیو و دو دفتر است.

طراحی جالب و مدرن ساختمان آرگو پس از افتتاح آن مورد توجه بسیاری کارشناسان قرار گرفت و موفق شد تا در فهرست نامزد‌های نهایی جایزه معماری آقاخان قرار گیرد و در نهایت به همراه ۶ اثر دیگر، از میان ۴۶۳ اثر ارسالی از ۱۶ کشور، موفق به دریافت جایزه از بنیاد آقاخان شود. این تنها موفقیت کارخانه آرگو نبود؛ در سال ۲۰۲۲ این کارخانه که پس از بازسازی و بازگشایی به عنوان اثری هنری شناخته می‌شود، موفق شد تا در پنجمین دوره جوایز معماری دزین، عنوان پروژه منتخب سال را تصاحب کند.

بنیاد پژمان

بنیاد پژمان یک موسسه غیرانتفاعی هنری است که توسط حمیدرضا پژمان در ۱۵ مهرماه سال ۱۳۹۳ تاسیس شد. تمرکز این بنیاد بر نمایش آثار هنری معاصر ایران و جهان است.

بنیاد پژمان پلی ارتباطی است بین هنرمندان و موسسه‌ای است برای برگزاری نمایشگاه‌های هنری، برگزاری کارگاه، حمایت از هنر و هنرمندان معاصر و حمایت و پشتیبانی از مطالعات فرهنگی و هنری و همچنین نشر آثار هنری در قالب مجموعه‌ای خصوصی که سعی دارد همپای محیط آکادمیک و فرهنگی به ارتقای سطح فرهنگ و هنر معاصر کشور کمک کند.

نمایشگاه‌های برگزار شده در آرگو

نیل بلوفا / ۱۳۹۵
دماغ به دماغ / اسلاوها و تاتارها / ۱۳۹۶
جایی دیگر / هایون کوآن، بالتازار اوکسیِتخ /۱۳۹۶
اتاقی شهر می‌شود منتخبی از آثار نازگل انصاری‌نیا 
«در بین» شماره ۱ / ندا سعیدی، علی میرعظیمی و محمد حسن‌‌زاده / ۱۳۹۹
ویدیو به تفصیل / منتخب منتخب ویدیوهای مجموعه‌ی موزه هنر مدرن پاریس -۱۴۰۰
محسن وزیری مقدم؛ پروژه‌ی تحقق نیافته / ۱۴۰۰
نقطه‌ی گریز، منتخبی از مجموعه‌ی پژمان
 پازولینی به روایت عکس‌های روبرتو ویلا/ ۱۴۰۱«حقیقت نه یک رویا، که رویاهاست» هزار و یک‌ شب

سخن آخر

آرگو یکی از موزه‌های هنرهای معاصر در تهران بعد از انقلاب اسلامی است که در حال حاضر نمایشگاه‌های هنری موقت در آن برپا می‎‌شود. این موزه دارای کتابخانه و کافه نیز است که می‌توانید با مراجعه به آنها از بودن در فضای مدرن آن لذت ببرید. سام کافه آرگو هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۱۰ شب فعال است. برای آشنایی با دیگر مراکز هنری شهر شهر تهران، صفحه مراکز فرهنگی وب‌سایت تهرانیکا را ببینید.

آلبوم تصاویر