پارک شفق تهران

پارک شفق یوسف‌آباد از قدیمی‌ترین و هنری‌ترین پارک‌های تهران است که در زمان پهلوی دوم ساخته شده‌است. معماری این پارک خاطره‌انگیز الهام گرفته از معماری اروپایی و تلفیق آن با معماری ایرانی است. شما در این پارک می‌توانید تنوع گیاهی چشمگیری نظیر نارون، چنار، کاج، اقاقیا، بید، زیتون، یاس زرد و مجنون را مشاهده کنید. همچنین این پارک شامل ساختمان‌ها، تندیس‌ها، حوضچه‌ها و آب‌نماهای زیبایی نیز هست.

پارک شفق یکی از آثار هنری تهران است که بانی آن دکتر صادق رضازاده شفق است و امروزه به عنوان یکی‌ از نماد‌های مدرنیته در پایتخت شناخته می‌شود. کتابخانه و فرهنگسرای شفق (دانشجو) در داخل پارک، فضای هنری‌فرهنگی این مجموعه را تشکیل می‌دهند. برای آشنایی بیشتر با پارک شفق تهران، محفل ادب‌دوستان و محلی برای ورزش و سرگرمی، با تهرانیکا همراه باشید.

قسمت‌های مختلف پارک شفق

وجود اماکنی همچون فرهنگسرا، کتابخانه، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و آمفی‌تئاتر در پارک شفق، این پارک را تبدیل به محلی برای دورهمی دوستداران و علاقه‌مندان به هنر و ادب کرده‌است. یکی از دلایل محبوبیت این پارک وجود همین مراکز فرهنگی در آن است که در نگاه اول کمی تعجب‌آور است که یک پارک از این بخش‌ها تشکیل شده باشد.

از دیگر قسمت‌های موجود در این پارک می‌توان به نمازخانه، کافه، بوفه، سفره‌خانه، بخش ورزشی و… اشاره کرد. در این بخش به معرفی برخی از این قسمت‌ها می‌پردازیم.

فرهنگسرای شفق تهران

فرهنگسرای شفق یکی از نخستین فرهنگسراهای تهران است. در ابتدا به منظور ایجاد محیط فرهنگی و آموزشی ساختمان‌هایی در داخل پارک طراحی شد اما تا مدتها از این ساختمان‌ها به عنوان اماکنی برای استقرار واحدهای اداری و اجرایی پلیس راهنمایی و رانندگی استفاده می‌شد. در دهه هفتاد که موضوع ایجاد فرهنگسرا در تهران مطرح می‌شود، شهرداری منطقه ۶ به منظور استفاده بهینه از ساختمان‌های پارک آنها را به فرهنگسرا تغییر کاربری می‌دهد. در دهه هشتاد در پی هویتی شدن فرهنگسراها، فرهنگسرای شفق به فرهنگسرای دانشجو تغییر نام می‌دهد. بعد از محلی شدن فرهنگسراها در سال ۱۳۸۸ دوباره این فرهنگسرا به نام فرهنگسرای شفق نامگذاری می‌شود.

در این مکان جشنواره‌ها و رویداد‌های مختلف فرهنگی مانند نمایش عروسکی، جشنواره‌های هنری، کلاس‌های آموزشی مختلف نظیر: طراحی، گرافیک، خوشنویسی، سفالگری، موسیقی، نقاشی و… برگزار می‌شود. این کلاس‌ها در سالن اجتماعات یا اتاق آبی برگزار می‌شوند. در حال حاضر مجموعه شفق ظرفیت حدودا ۲۰۰ نفر را دارد که در مجاورت ساختمان‌های دیگری از جمله فیلم‌خانه، چای‌باغ و فروشگاه مخصوص فروش ابزار موسیقی و نقاشی قرار دارد. برای اطلاع از ساعت کاری فرهنگسرا می‌توانید با شماره ۸۸۵۵۴۰۱۶ تماس حاصل فرمایید.

کتابخانه شفق

کتابخانه شفق که یکی از قسمت‌های فرهنگسرای شفق به‌حساب می‌آید، با نام سرای کتاب نیز شناخته می‌شود. در این کتابخانه کتاب‌های بسیاری موجود است که شامل نشریات به روزی است. این کتابخانه در زمینه‌های مختلفی از جمله علمی، فرهنگی، تاریخی، مذهبی و هنری منابع غنی در اختیار دارد.

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

کانون پرورشی و فکری کودکان و نوجوانان پارک شفق از قدیمی‌ترین مراکز کانون پرورشی است. این مرکز با انواع تجهیزات و منابع مختلف خدمات کتابخانه‌ای و فرهنگی به کودکان و نوجوانان ارایه می‌دهد. در کنار کتاب‌های چاپی این مرکز کتاب‌هایی به خط بریل و گویا، کتاب‌های پارچه‌ای حسی‌لمسی، کتاب‌های ساده‌نویسی‌شده در موضوعات مختلف، نوارهای ویدیویی کتاب‌خوانی به زبان اشاره و تجهیزاتی همچون به‌دید برای کم‌بینایان و برجسته‌نگار است.

ورزش در پارک شفق تهران

تقریبا در تمامی پارک‌های تهران امکان ورزش وجود دارد اما این پارک همان‌طور که گفته شد مساحت و امکانات خوبی برای ورزش دارد. همچنین وسایل ورزشی زیادی در این پارک وجود دارد که افراد بسیاری روزانه با آنها ورزش می‌کنند. زمین‌های پینگ پنگ و میز شطرنج از دیگر امکانات ورزشی پارک شفق هستند. در پارک شفق امکانات خوبی برای پیاده‌روی نیز وجود دارد.

تاریخچه پارک شفق تهران

از زمانی که دروازه‌های دوازده‌گانه تهران در عهد رضاشاه تخریب شدند، یوسف‌آباد محله‌ای آباد در تهران شد. زمین‌های یوسف‌آباد در دوران قاجاریه متعلق به صدراعظم ناصرالدین‌شاه، «میرزا یوسف مستوفی‌الممالک» بود و به همین دلیل این منطقه تهران به نام آباد کننده‌اش، یوسف‌آباد نام گرفت. این محله قدیمی و با اصالت تا پیش از دهه بیست خورشیدی به شکل روستا بود. این روستای خوش آب و هوا، قلعه‌ای به نام یوسف‌آباد داشت که محل آن در نزدیکی پارک امروزی بود. قلعه‌ای که امروز دیگر اثری از آن باقی نمانده است.

پارک شفق دقیقا در قلب محله یوسف‌آباد بنا شده‌است. در روزگاران گذشته در محل فعلی پارک گودالی وجود داشت که زباله‌های تهران در آن تخلیه می‌شد. جایی که امروزه زمین بازی کودکان در آن بنا شده‌است. اعتراض‌ ساکنان محله یوسف‌آباد به وضعیت ناخوشایند محله چنان پر سر و صدا شد که دکتر «صادق رضازاده شفق»، سناتور و نماینده مجلس پیش‌قدم شد تا بوستانی به جای گودال احداث کند.

همچنین در بخش دیگری از محل بوستان قبل از تاسیس پارک به عنوان مهمات‌سازی و بعدها آسایشگاه مسلولان استفاده می‌شد. تا سال ۱۳۴۲ مبتلایان به سل در این منطقه نگهداری می‌شدند و پس از تعطیلی آسایشگاه تصمیم گرفته شد تا بوستانی به جای آن احداث شود. این پارک مدرن در ابتدا به نام یوسف‌آباد نامگذاری شد و بعد به نام بانی آن به بوستان شفق شهرت یافت.

عملیات ایجاد بوستان از سال ۱۳۴۵ خورشیدی با طراحی کامران دیبا آغاز شد و سه سال بعد، در سال ۱۳۴۸ پارک افتتاح گردید. همچنین ساختمان‌های مجاور پارک مرمت و بازسازی شد تا از آنها به عنوان نخستین فرهنگسرا در ایران استفاده شود؛ اما این هدف دهه ۷۰ محقق شد.

آشنایی با دکتر رضازاده شفق، بنیان‌گذار پارک شفق تهران

دکتر صادق رضازاده شفق، نویسنده، مترجم و سیاستمدار ایرانی، بنیان‌گذار پارک شفق بوده‌است. دکتر شفق یکی از پژوهشگران ارزنده و شناخته شده در زمینه تاریخ، ادبیات و سیاست است که چندین دوره نماینده مجلس سنا و مجلس شورای ملی بوده. او متولد ۱۲۷۴ خورشیدی در تبریز است. دکتر شفق بعد از عمری پربار سرانجام در سال ۱۳۵۰ در تهران درگذشت و در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد. دکتر شفق با همکاری کامران دیبا این پارک را تاسیس کرد.

معماری پارک شفق تهران

معمار پارک شفق «کامران طباطبایی دیبا» معمار نام آشنای ایرانی است. همان‌طور که گفته شد معماری این پارک متاثر از معماری اروپایی است. پارک به سبک پارک‌های فرانسوی ساخته شده‌است؛ در طراحی فضای سبز پارک از باغ‌های ایرانی الهام گرفته شده و در طراحی میدان‌ پارک از سبک معماری میادین ایتالیایی.

تفاوت این پارک با پارک‌های دیگر در وجود نظم و ترتیب در ساخت و گذرگاه‌های غیرهمسطح بسیار زیاد است. با توجه به قرارگیری محله یوسف‌آباد بر روی تپه ماهور، کامران دیبا فضای پارک را به شکل گذرگاه‌های غیر همسطح طراحی کرده‌است.

پارک شفق با الهام از مفاهیم و هندسه‌ی باغ ایرانی، و با نگرشی کاملا مدرن طراحی شده‌است. در محوطه‌‌‌سازی و طراحی گذرگاه‌های پارک، فضاهایی برای تفریح و استراحت در نظر گرفته شده؛ همچنین مسیرهایی برای پیاده‌روی و گردش در آن تعبیه شده تا کسانی که قصد استفاده از فضای پارک را ندارند بتوانند از میان درختان و فضای سرسبز بوستان در حرکت باشند.

در پارک شفق علاوه بر محوطه‌سازی، ساختمان‌هایی با کاربری خدماتی نیز در نظر گرفته شده که معماری آنها در هماهنگی کامل با فضای بوستان هستند. ساختمان‌هایی نظیر کتابخانه، سالن اجتماعات، کارگاه‌های هنری و… سبک معماری پارک به‌گونه‌ای است که از هر چهار طرف می‌توانید وارد آن شوید.

آشنایی با کامران دیبا، سازنده پارک شفق تهران

کامران طباطبایی دیبا پسرعموی فرح دیبا است. او متولد سال ۱۳۱۵ در تهران است و از بهترین شهرسازان و معمارن ایرانی به شمار می‌آید. از آثار کم‌نظیر کامران دیبا در خارج از ایران می‌توان ویلای اسپارتینا، ویلای سیمون، ویلای ساحل خورشید و… را نام برد. از کارهای داخلی وی نیز می‌توان به موزه هنرهای معاصر، دانشگاه جندی‌شاپور اهواز، دفتر مخصوص فرح پهلوی، فرهنگسرای نیاوران، موزه هنرهای معاصر تهران و… اشاره کرد.

تندیس‌های پارک شفق تهران

در بخش‌های مختلف این پارک می‌توانید مجسمه‌هایی را ببینید که شاهکارهای هنری هستند. این مجسمه‌ها توسط مجسمه‌ساز و نقاش مشهور ایرانی «پرویز تناولی» خلق شده‌اند. این تندیس‌ها، زیبایی بسیار زیادی به پارک شفق می‌دهند و محیط را برای افراد اهل هنر و ادب، دیدنی‌تر و لذت‌بخش‌تر می‌کنند. از میان تندیس‌های موجود در این پارک می‌توان به تندیس مردی اشاره کرد که روی یک سکو در این پارک نشسته است و به حوض آبی روبه رویش نگاه می‌کند. پرویز تناولی به درخواست دوست خود کامران دیبا این مجسمه‌ها را برای این پارک خلق کرد.

نصب این مجسمه‌ها در زمان خود اقدامی کاملا خلاقانه و نوآورانه بود؛ به این دلیل که تا آن زمان فقط تندیس‌های اشخاص مهم و مشهور در مکان‌های عمومی نصب می‌شد. تناولی بعدها با همین سبک ۳ مجسمه دیگر برای فرهنگسرای نیاوران خلق کرد. مجسمه‌های پارک شفق علاوه بر اندازه‌های واقعی‌شان، انسان در حال روزمرگی را نشان داده‌اند؛ یعنی همان کارهایی که شهروندان معمولا در فضاهای عمومی انجام می‌دهند؛ مانند کتاب خواندن یا ایستادن و نگاه کردن. چندی پیش (سال ۱۴۰۰) دزدیده شدن لنگه کفش یکی از مجسمه‌های پارک خبرساز شد.

سخن آخر

در این مقاله با پارک شفق تهران، بانی، طراح و امکانات آن آشنا شدید. این پارک کوچک محل مناسبی برای گذراندن یک روز خوب است. اگرچه تهران پارک‌های زیادی دارد، ولی قدم‌زدن در مکانی که سالیان سال از آن به‌عنوان مکانی برای آرامش و فعالیت‌های گوناگون استفاده شده، طعم لذت‌بخش‌تر و متفاوت‌تری به ما می‌دهد.

این پارک تاریخی با طراحی زیبا و چشم نوازش ما را به سال‌ها پیش می‌برد و برای ما تداعی‌کننده حال و هوا و صفای روزگاران قبل است. همان‌طور که گفته شد در این پارک دستگاه‌های ورزشی، کافه‌ها، بوفه، فرهنگسرا و… وجود دارد که امکان داشتن یک روز دلپذیر را برای شما فراهم می‌کند. علت ساخت این پارک، وجود مکانی برای آسایش و آرامش و وجود محلی برای آشنایی با فرهنگ و ادب بوده‌است. برای آشنایی با پارک‌های دیگر شهر تهران، صفحه پارک‌های وب‌سایت تهرانیکا را ببینید.

آلبوم تصاویر