سفر کردن به نقاط مختلف جهان و تماشای طبیعت بکر کشورهای گوناگون، کاری است که قطعا هرکسی قادر به انجام آن نخواهد بود. بسیاری از ما دوست داریم به کشورهای مختلف جهان و یا حتی نقاط گوناگون کشور خودمان سفر کرده و نقاشی‌های مادر طبیعت بر بوم جهان را از نزدیک ببینیم. اما هزینه‌های مالی و زمانی، اصلی‌ترین مواردی هستند که ما را از این ماجراجویی‌های هیجان‌انگیز بازمی‌دارند.
اما چه می‌شود اگر بگوییم می‌توانید در همین تهران خودمان و از یک صبح تا عصر، نگاهی اجمالی به طبیعت اقصی نقاط جهان و گیاهان بکر هر کشور بیندازید؟ درست شنیدید، درباره باغ گیاه شناسی ایران صحبت می‌کنیم که جایی در حد فاصل تهران و کرج واقع شده و شما را به جهانی کاملا متفاوت از تهران آلوده با ساختمان‌های قد و نیم‌قدش می‌برد و اجازه می‌دهد برای چند ساعتی، محو فستیوال رنگ‌ها و گل‌ها و گیاهان شوید.
باغ گیاه شناسی فضایی بسیار جذاب است که متاسفانه از چشم بسیاری از تهرانی‌ها دور مانده. این باغ یکی از ۱۰ باغ بزرگ گیاه شناسی در جهان است که طی سال ۱۳۴۷ شمسی توسط کارشناسان ایرانی و خارجی، طراحی و ساخته شد. این باغ که به «باغ ملی ایران» هم معروف است، در اراضی چیتگر تهران قرار گرفته و مساحتی بالغ بر ۱۴۵ هکتار دارد: در واقع دریاچه‌ای که در این باغ قرار گرفته به تنهایی ۱ هکتار از این مساحت را به خود اختصاص داده.
آنچه این باغ را به فضایی حقیقتا بکر و جذاب تبدیل می‌کند، تفاوت‌هایش با آن‌چیزیست که به عنوان یک تهرانی، به صورت روزمره مشاهده می‌کنید. خبری از آلودگی و گرمای طاقت‌فرسا نیست، خبری از آن ساختمان‌هایی که هر روز بیشتر و مرتفع‌تر می‌شوند نیست و خبری از محیطی نیست که در گوشه گوشه‌اش زباله یا ته‌سیگاری افتاده باشد.
در عوض به محض پا گذاشتن در باغ شاهد فضایی بهشت‌گونه خواهید بود که بیش از ۵ هزار گونه گیاهی مختلف را در خود جای داده و از طرف دیگر، افرادی سختکوش در هر لحظه مشغول به تمیز کردن فضای پارک و رسیدگی به گیاهان هستند. طراحی باغ گیاه شناسی فرمول خاصی را دنبال کرده است. در واقع مهم نیست در کدام نقطه از این پارک به سر می‌برید، در هر صورت شاهد منظره‌های طبیعی نفسگیری خواهید بود که به عنوان مثال از چشم‌اندازهای طبیعی سه رشته کوه البرز، زاگرس و هیمالیا الهام گرفته و به نوعی، شبیه‌سازی شده‌اند.
و باز هم همه‌چیز به همین موارد محدود نمی‌شود. سازندگان و نگهدارندگان باغ گیاه شناسی توجهی ویژه به مناظر آبی نیز داشته‌اند. در یک سوی پارک، آبشارهایی به غایت زیبا را داریم و صدای شرشر آب‌هایی که از صخره‌ها به پایین می‌ریزند، گوش‌های شما را آکنده از زیبایی می‌کند. در گوشه و کنارها نیز دریاچه‌هایی بسیار تمیز و آرام را خواهید یافت که گویی از دل فیلم‌های ژاپنی بیرون آمده‌اند، گاهی با درختی تنها در یک گوشه که عظمت صحنه پیش روی شما را دوچندان می‌کند.
با تهرانیکا همراه باشید با معرفی باغ گیاه شناسی ایران
باغ گیاه شناسی ایران به چندین بخش مختلف تقسیم کرده که هرکدام میزبان گونه‌های گیاهی به خصوصی بوده و در واقع فضای خاصی را دنبال می‌کنند. هدف اصلی سازندگان باغ از این کلکسیون‌ها، فراهم آوردن امکان پژوهش روی نگهداری از آن‌ها در فضایی محافظت شده بوده. بدین ترتیب می‌توانید منتظر سر زدن به قسمت‌های مختلفی باشید که هرکدام نامی مشخص داشته و گیاهانی مرتبط با همان نام را در خود جای می‌دهند. از جمله این بخش‌ها باید حتما به زاگرس، البرز جنوبی، گلخانه جنوب ایران، رویشگاه ایرانی-تورانی، رویشگاه چین، رویشگاه ژاپن و چمنزارهای آمریکا اشاره کرد. اما دسته‌بندی‌ها به همین محدود نشده و در هر صورت این خودتان هستید که باید تک‌تک آن‌ها را به چشم دیده و حیرت‌زده شوید.
اما برای اینکه ذهنیتی بهتر از ساختار این کلکسیون‌ها به دست آورید، برخی از آن‌ها را در ادامه از نظر رد می‌کنیم.
قطعه ۷.۵ هکتاری مرکز باغ گیاه شناسی ایران در سال ۱۳۸۴ به بهره‌برداری رسیده است. آبنماهای پلکانی این بخش متشکل از ۱۸ باغچه که به صورت قرینه در اطراف پلکان است. این بخش شامل گلهای فصلی و گیاهان پوششی است. آبنمای بزرگ وسط میدان با گل رز و جوی‌های آب احاطه شده است. تنوع گلهای رز بیش از ۸۰ نوع است. گلهای رز زیبا با گلدهی طولانی از بهار تا میانه پاییز و رنگبندی متنوع.
یکی از جالب‌ترین قسمت‌های باغ گیاه شناسی، رویشگاه البرز جنوبی است که با الهام از دامنه‌های جنوبی کوه‌های البرز طراحی شده است. این بخش از باغ در سال ۱۳۸۳ تغییرات گسترده‌ای را پشت سر گذاشت و به عنوان مثال فرم زمین، توپوگرافی، تپه‌ماهورها و جریانش گردش آب در آن دچار تغییر شد. از سوی دیگر، اکنون شاهد چندین آبشار، چشمه، رود، آبگیر و برکه در این بخش هستیم که همگی با هدف شبیه‌سازی گونه‌های گیاهی انجام شده‌اند و یکی از زیباترین بخش‌های باغ را به وجود آورده‌اند.
این گلخانه هم در سال ۱۳۸۸ ساخته شد تا بازتابی از طبیعت منحصر به فرد جنوب ایران باشد. بدین ترتیب در این قسمت می‌توان نهال‌های درختان مانگرو و گونه‌های درختی جنوبی ایران مانند نخل، کنار، کهور و شیشم را مشاهده کرد. علاوه بر این سه باغچه گیاهی هم در این قسمت به چشم می‌خورد که گیاهانی مانند نیلوفر درختی و درمان عقرب را در خود جای داده‌اند.
این بخش باغ گیاه شناسی که ۲ هزار متر مربع مساحت دارد، از قدیمی‌ترین بخش‌ها بوده و در سال ۱۳۵۲ ساخته شده. باغ پیاز ایرانی را در ضلع شرغی باغ صخره‌ای خواهید یافت و انواع پیازهای بومی ایران در آن نگهداری می‌شوند. در واقع این بخش به صورت خاص به گیاهان پیازدار، ریزوم‌دار و غده‌دار اختصاص یافته است که باید به شکل مشخصی نور و آب دریافت کنند. در مجموع ۲۱ گونه گیاهی در این باغ زیبا یافت می‌شود و به تنهایی از اصلی‌ترین جاذبه‌های باغ گیاه شناسی ایران به حساب می‌آید.
این بخش از باغ قرار است محدوده‌های جنگلی خزری را به نمایش بگذارد و در سال ۱۳۵۱ ساخته شده است. انواع گیاهان علفی و چوبی متعلق به مناطق جلگه‌ای و ارتفاعات جنگلی خزری را می‌توان در رویشگاه هیرکانی یافت. اگر بخواهیم دقیق‌تر به ابعاد موضوع بپردازیم، این بخش ۶۴ گونه درخت و ۲۹ گیاه مختلف را در خود جای داده. این قسمت ضمنا ۸ هکتار مساحت دارد و نکته جالب درباره آن این است که حتی خاک مورد نیاز گیاهان نیز از شمال کشور آورده شده است.
این رویشگاه از بخش دشتی رویشگاه ایرانی تورانی ایجاد شده است. بخش دشتی، بخش با ارتفاع ۸۰۰ تا ۱۵۰۰ متری این ناحیه است که شامل ۲۳ اجتماع گیاهی معرف این ناحیه است. پوشش ویژه و تپه‌های شنی بخشی از ناحیه رویشگاه ایرانی تورانی باغ گیاه شناسی ایران است.
این بخش نشان‌دهنده شرایط کوهستانی منطقه هیمالیا است. بخاطر تطبیق‌پذیری با آب و هوای تهران در پروژه هیمالیا از گونه‌های گیاهی سازگار با بوم‌شناختی تهران استفاده شده است. جامعه گیاهی سوزنی‌برگ، جامعه جنگلی پَهن‌برگِ همیشه سبز و جامعه جنگلی پهن‌برگ خزان‌کننده در این رویشگاه استقرار یافته. مساحت این رویشگاه حدود ۳ هکتار است و از سه تپه با میانگین ارتفاع ۱۶ متر که بلندترین آن ۱۹ متر است، تشکیل شده است؛ همچین به صوررت نمادین ۲۰۰ تخته سنگ بزرگ در دامنه تپه‌ها قرار داده شده است.
باغ صخره‌ای متشکل از درختان و درختچه‌های مدیترانه‌ای است. فضای این باغ زمینی تپه ماهوری و کفپوشی با سنگ لاشه طبیعی دارد. در این فضا برکه‌ای که از تپه‌های بالادست آب می گیرد ساخته شده است. در این و برکه و جوی گونه‌های مختلف گیاهان آبزی همچون زنبق، لوئی، نیلوفر آبی و…کاشته شده‌اند. این بخش دارای چندین تپه، دریاچه و آبشاری زیباست. دریاچه مدیترانه‌ای ۲۵۰۰ متر مربع وسعت دارد. ارتفاع آبشار باغ صخره‌ای ۸ متر است. قطعات سنگهای طبیعی در دره این آبشار قرار داده شده است و باغچه‌هایی از گیاهان فصلی و درختچه‌های زینتی در کنار صخره‌های دره آبشار ساخته شده است. این باغ با آب باران آبیاری می‌شود.
رویشگاه اروپای باغ گیاه شناسی تهران از دو بخش تشکیل شده است؛ قسمت اروپای یک و اروپای مشاهیر. باغ چمن‌کاری شده با آبنمای بیضی، تپه‌های گنبدی با پوشش گیاهان به همراه درخت و درختچه اروپای یک است. اروپای مشاهیر بولواری است که پنج تندیس در میان آن از گیاهشناسان مشهور اروپایی (داروین، لینه، بواسیه، رشینگر، و مندل) طراحی شده است؛ دو طرف این درختان و گیاهان بومی اروپایی کاشته شده است.
آربورتوم محل کاشت گیاهان چوبی است. این محل جهت پژوهش بر روی گیاهان بومی و غیر بومی چوبی ایجاد شده است. این مجموعه ۱۴ هکتاری باغ‌راهی ۶۴۰۰ متری دارد. طراحی آربورتوم شامل دو دریاچه و نهری که چشمه و برکه این مجموعه آبی را به هم متصل می‌کند، می شود.
چمنزارهای آمریکای شمالی بخشی از باغ گیاه شناسی ایران است که پوشش‌های درختی و درختچه‌ای بومی آمریکا که با آب و هوای تهران سازگار است، نمایش می‌دهد. این بخش ۱.۴ هکتاری با کاشته شدن بذر گیاهان زینتی از بهار تا میانه پاییز بسیار چشم‌نواز و زیباست.
بخش پژوهشی تحقیقاتی گیاهان دارویی و صنعتی باغ گیاه شناسی ایران برای آشنایی با گیاهان بومی وغیر بومی دارویی ساخته شده است. این بخش به گونه‌ای بخش‌بندی شده که هر کرت آن به داروهای گیاهی با کاربرد خاص اختصاص داشته باشد.
بخش پهن‌برگان همیشه‌سبز مساحتی ۱.۶ هکتاری دارد. درختان و درختچه‌های همیشه‌سبز بومی و غیر بومی بخش پهن‌برگان همیشه سبز را تشکیل داده‌اند. هدف از ساخت این بخش نقش ویژه گیاهان پهن‌برگ همیشه‌سبز در ایجاد فضای سبز بوده است. پیاده‌روهای سنگفرش شده این بخش را به چهار قسمت تقسیم کرده‌اند. در هر یک ازین بخش‌ها گروه‌های خاصی از گیاهان همیشه‌سبز کاشته شده است.
رویشگاه قفقاز باغ گیاه شناسی ایران حدود ۳ هکتار مساحت دارد. پیاده‌روها این رویشگاه را به پنج قسمت تقسیم کرده‌اند. قفقاز ناحیه‌ای در آسیا و اروپا میان دریای خزر و دریای سیاه است که رشته‌کوه قفقاز در آن واقع است. کشورهای گرجستان، ارمنستان و آذربایجان و بخش‌هایی از جنوب روسیه، شمال‌غرب ایران و شمال ترکیه در این منطقه قرار دارند. چمنزارهای آلپی تا سوزنی‌برگان مناطق کوهستانی پوشش گیاهی متنوع قفقاز را تشکیل می‌دهند.
و بالاخره به آخرین قسمتی که در این مقاله به آن می‌پردازیم رسیدیم که رویشگاه چین و ژاپن است و در واقع طبیعت این دو کشور را به شکلی مینیاتوری مقابل چشم قرار می‌دهد. این قسمت از باغ ۲.۳ هکتار است و ۱۶۰ گونه مختلف را در خود جای داده. دریاچه‌های تمیز و بکر از مهم‌ترین بخش‌های این رویشگاه به حساب می‌آیند و در واقع همان چیزی هستند که احتمالا شما نیز از دور در فیلم‌های شرقی دیده‌اید. آرامش خاصی که بر این قسمت از باغ گیاه شناسی ایران حاکم است را به زحمت در نقطه‌ای دیگر از تهران خواهید یافت و بنابراین پیشنهاد می‌کنیم اگر راه‌تان به آن سمت افتاد، از این قسمت هم حتما بازدید کنید.
این باغ زیبا و جادویی، در تمام روزهای سال درهایش را به روی بازدیدکنندگان باز می‌کند. تنوع گیاهی نیز به‌گونه‌ای است که نمی‌توان یک بازه مشخص از سال را برای بازدید از آن مناسب به حساب آورد. در واقع چه بهار و تابستان به سراغ آن بروید و چه پاییز و زمستان، با مجموعه‌ای تازه و متفاوت از زیبایی‌های طبیعت روبه‌رو خواهید شد. اگر به ما باشد، تجربه پیاده‌روی در این باغ را طی فصل‌های بهار و پاییز پیشنهاد می‌کنیم. سرسبزی گیاهان در بهار روح‌تان را جلا می‌دهد و خزان شدن آن‌ها در فصل پاییز نیز تمام این بازدید را تبدیل به تجربه‌ای فراموش‌نشدنی خواهد کرد.
باغ گیاه شناسی تهران هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۱۸ عصر باز است و پارکینگی بسیار بزرگ دارد که می‌توانید اتومبیل خود را به رایگان در آن پارک کنید. بهترین روش مراجعه به این باغ، استفاده از اتومبیل شخصی است، اما می‌توان با مترو و اتوبوس نیز خود را به آن رساند. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به باغ گیاه شناسی در فاصله حدودا ۳ کیلومتری آن قرار گرفته و باید در ایستگاه وردآورد متروی تهران-کرج پیاده شده و باقی مسیر را خود طی کنید.
هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۱۸ عصر باز است
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به باغ گیاه شناسی در فاصله حدودا ۳ کیلومتری آن قرار گرفته و باید در ایستگاه وردآورد متروی تهران-کرج پیاده شده و باقی مسیر را خود طی کنید.
اتوبان تهران-کرج، خروجی پیکان‌شهر (به عبارت دیگر ایستگاه مترو ایران خودرو)، خیابان سرو آزاد (آزادشهر)، خیابان شهید گودرزی، بلوار باغ گیاه شناسی ایران
پارک ژوراسیک تهران یک بوستان آموزشی، گردشگری و تفریحی در محله سعادت آباد تهران است. این پارک با انواع مجسمه‌های دایناسورها در گونه‌های مختلف و ابعاد واقعی نخستین پارک موضوعی پایتخت به شمار می‌رود که به معرفی انواع دایناسورها به همراه نمایش مجسمه‌های متحرک دایناسورها همراه با صدا و جلوه‌های ویژه می‌پردازد.
ادامه مقاله
بوستان ریحانه یکی از بزرگترین پارک‌های بانوان شهر تهران است. این بوستان در ضلع شرقی پارک چیتگر قرار دارد. بوستان ریحانه از امکانات بسیار خوبی برخوردار است...
ادامه مقاله
باغ‌موزه مینیاتور تهران اولین موزه مینیاتوری کشور است و در آن آثار برجسته تاریخی ایران به صورت ماکت‌های کوچک به نمایش گذاشته شده‌اند. این باغ‌موزه با هدف آشنایی مردم با آثار تاریخی ایران که در یونسکو به ثبت جهانی رسیده‌اند، ساخته شده‌است...
ادامه مقاله
پارک جنگلی یاس فاطمی با مساحت ۱۴۰۰ هکتار، بزرگترین پارک جنگلی پایتخت است که در شمال شرق تهران قرار دارد. بزرگراه شهید بابایی از وسط پارک جنگلی یاس می‌گذرد و آن را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند...
ادامه مقاله
پارک ملی سرخه حصار یکی از قدیمی‌ترین شکارگاه‌های ایران است که حدود دویست سال پیش به پارک تبدیل شد. این پارک در شرق تهران قرار دارد و به دلیل وسعت زیادش، امکانات طبیعی و تفریحی متنوعی دارد...
ادامه مقاله
بوستان گفتگو پارکی سرسبز و خوش آب و هوا و مقصدی عالی برای پیاده روی و تعامل با طبیعت است. در این مطلب، ما به بوستان گفتگو سفر می‌کنیم تا ببینیم این پارک چگونه می‌تواند به همزیستی مسالمت آمیز انسان با طبیعت کمک کند...
ادامه مقاله
به‌روزرسانی ۱ مرداد ۱۴۰۳
زمان خواندن 
ورودی پولی
اتوبان تهران-کرج، خروجی پیکان‌شهر، خیابان سرو آزاد (آزادشهر)، خیابان شهید گودرزی، بلوار باغ گیاه شناسی ایران
دسترسی با ویلچر
امیر رجبی
شایان ضیایی
مهرداد قوی‌زاد
نظر کاربران