بازدید از آثار تاریخی و موزه‌ها و یا قدم زدن در بوستان‌ها و محیط طبیعی هر یک لذت مخصوص به خود را دارد اما ترکیب آن با یکدیگر بسیار جذاب خواهد بود. تصور کنید هنگام قدم زدن در پارک، آثار تاریخی مهم کشور را به صورت همزمان ببینید و در کنار آنها عکس بگیرید. این تصور دور از دسترس نیست و در باغ موزه مینیاتور تهران به واقعیت تبدیل شدهاست.
باغ موزه مینیاتور تهران اولین موزه مینیاتوری کشور است و در آن آثار برجسته تاریخی ایران به صورت ماکت‌های کوچک به نمایش گذاشته شده‌اند. این باغ موزه با هدف آشنایی مردم با آثار تاریخی ایران که در یونسکو به ثبت جهانی رسیده‌اند؛ ساخته شدهاست. امروز می‌خواهیم به شرق تهران برویم و با ارائه توضیحات و دیدن عکس‌های باغ موزه مینیاتور، با یکی از منحصربه‌فردترین جاذبه‌های گردشگری پایتخت آشنا شویم. با تهرانیکا همراه شوید.
باغ موزه مینیاتور کجاست؟
باغ موزه مینیاتور در محله گلبرگ در شرق تهران و منطقه ۸ قرار دارد. این باغ موزه در خیابان جانبازان غربی حد فاصل خیابان کرمان و بزرگراه امام علی(ع)، جنب بوستان تمدن واقع شدهاست. باغ‌موزه مینیاتور یک ورودی پیاده‌رو دارد که در کنار بوستان گلبرگ، می‌توان به آن دسترسی پیدا کرد.
برای رفتن به باغ موزه مینیاتور، انتخاب‌های زیادی دارید و محدودیتی در مسیر شما قرار ندارد. اگر وسیله شخصی را برای این منظور انتخاب کرده‌اید؛ از دو مسیر میتوانید به باغ موزه بروید: از بزرگراه رسالت وارد خروجی خیابان کرمان شوید و یا از طریق خروجی خیابان گلبرگ در بزرگراه امام علی(ع) خود را باغ موزه مینیاتور برسانید.
تاکسی‌ها و اتوبوس‌هایی که از خیابان شهید مدنی، جانبازان غربی و میدان رسالت عبور می‌کنند؛ روش دیگر دسترسی به این جاذبه گردشگری است.
در ادامه نحوه دسترسی با مترو و بی‌آرتی به باغ‌موزه مینیاتور را توضیح می‌دهیم.
دسترسی به باغ موزه مینیاتور با مترو
اگر قصد رفتن با مترو را دارید؛ کافی است در ایستگاه گلبرگ در خط ۲ پیاده شوید. پس از کمتر ۱۰ دقیقه پیادهروی در خیابان نظام‌آباد (مدنی) و سپس گلبرگ به بوستان تمدن (گلبرگ) و باغ موزه مینیاتور می‌رسید.
دسترسی به باغ موزه مینیاتور با بی‌آرتی
امکان دسترسی به باغ موزه از طریق بی‌آرتی خط ۵ امکان‌پذیر است. در ایستگاه کرمان پیاده شوید و پس از کمتر ۱۰ دقیقه پیادهروی به سمت جنوب، به پارک تمدن و باغ موزه بروید.
ساعات بازدید از باغ موزه مینیاتور
بازدید از باغ موزه مینیاتور هزینه‌ای ندارد و نیازی به تهیه بلیت نیست. هر روز میتوانید از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۶:۳۰ از آن بازدید کنید. هم‌چنین در این باغ موزه فضای مناسب برای معلولان حرکتی، کالسکه و دوچرخه در نظر گرفته شدهاست تا همگی امکان بازدید از این مجموعه جذاب را داشته باشند.
چرا باید به باغ موزه مینیاتور برویم؟ باغ موزه مینیاتور در یک نگاه
- یکی از جاذبه‌های گردشگری تهران است که از فضای مناسب برای گردش و تفریح برخوردار است.
- در باغ موزه مینیاتور میتوانید به وسیله ماکت با آثار تاریخی ارزشمند ایران که به ثبت جهانی رسیده‌اند آشنا شوید.
- این باغ موزه محیط آموزشی بسیار مناسبی برای کودکان و نوجوانان است تا با تاریخ و فرهنگ ایران بیشتر آشنا شوند.
- فضای باغ موزه تلفیقی از معماری باغ‌های ایرانی و معماری مدرن غربی است.
معرفی باغ موزه مینیاتور
باغ موزه مینیاتور، بوستانی در محله گلبرگ تهران است که در سال ۱۳۹۲ افتتاح شد. طراحی باغ، معماری و ساخت ماکت‌ها را هنرمندان ایرانی به مدت دو سال انجام داده‌اند. ۱۳ ماکت مینیاتوری از آثار تاریخی ایران در آن به نمایش درآمده که به ثبت جهانی رسیده است. ماکت‌های این باغ موزه شامل ارگ بم، تخت جمشید، پاسارگاد، سازه‌های آبی شوشتر، زیگورات چغازنبیل، میدان نقش جهان، کوه و کتیبه بیستون، کلیساهای ارامنه، گنبد سلطانیه، تخت سلیمان، مجموعه آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، بازار تبریز و گنبد قابوس هستند که همگی در مقیاس یک بیست و پنجم اندازه واقعی ساخته شده‌اند.
در کنار هر اثر، تابلویی قرار دارد که تاریخچه و ویژگی‌های معماری آن را به طور کامل معرفی می‌کند. باغ موزه مینیاتور سه هکتار وسعت دارد و طراحان در ساخت آن از عناصر باغ‌های ایرانی الهام گرفته‌اند. محل قرارگیری ماکت‌ها متناسب با موقعیت جغرافیایی هر اثر است؛ به عنوان مثال ماکت میدان نقش جهان در مرکز و ماکت کلیساهای ارامنه در قسمت شمال غربی مجموعه قرار دارد.
باغ موزه مینیاتور، اولین و تنها موزه مینیاتوری ایران است. با وجود اینکه اولین تجربه در این حوزه محسوب می‌شود؛ اما توانسته نمره بالایی در زمینه ساخت ماکت مینیاتوری، معماری و فضاسازی بگیرد. در طراحی و ساخت ماکت‌ها، دقت و ظرافت چشمگیری به کار رفته تا به صورت کامل منطبق با اثر تاریخی باشد. حتی به پوشش گیاهی و محیطی آثار نیز توجه شده و فضاسازی مناسبی در حاشیه ماکت‌ها صورت گرفته است.
آثار باغ موزه مینیاتور
در این باغ موزه، ماکت مینیاتوری ۱۳ اثر و مجموعه تاریخی ایران که در یونسکو ثبت جهانی شده‌اند؛ دیده می‌شود. مقیاس ماکت‌ها با نمونه واقعی، نسبت یک بیست و پنجم را نشان می‌دهد؛ به تعبیر دیگر هر ماکت، ۲۵ برابر کوچک‌تر از اثر اصلی است. در ادامه ماکت‌های موجود در این باغ موزه را به صورت مختصر معرفی می‌کنیم.
ارگ بم
نخستین ماکتی که هنگام ورود با آن مواجه می‌شوید؛ بزرگ‌ترین بنای خشتی جهان با قدمتی ۲۵۰۰ ساله است. ارگ شامل دو بخش حکومت‌نشین و رعیت‌نشین می‌شود. پس از زلزله ویران‌کننده شهر بم در سال ۱۳۸۲ قسمت اعظم آن ویران شد؛ به گونه‌ای که در خطر حذف از میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. ماکت ارگ بم با جزئیات پیش از وقوع زلزله ساخته شده و در ساخت آن جزئیات بسیار دقیق در نظر گرفته شدهاست.
تخت جمشید
تخت جمشید مرکز اداری و پایتخت بهاری حکومت هخامنشی محسوب می‌شده و امروز از باارزش‌ترین آثار تاریخی ایران است. ساخت آن در زمان داریوش بزرگ آغاز و در زمان پادشاهان بعد از او تکمیل شدهاست؛ تخت جمشید در ۱۰ کیلومتری شهرستان مرودشت قرار دارد و ثبت جهانی آن در سال ۱۳۵۸ اتفاق افتاده. ماکت تخت جمشید به خوبی بخش‌های مختلف آن را که شامل تالار آپادانا، کاخ تچر، تالار صد ستون، دروازه ملل، خزانه، تالار شوراها، کاخ هدیش و آرامگاه‌ها می‌شود؛ نشان داده‌است.
پاسارگاد
شهر پاسارگاد واقع در دشت مرغاب در نیمه شمالی استان فارس، پایتخت حکومت هخامنشیان بوده که بخش‌های کوچکی از آن مانند آرامگاه کوروش، آرامگاه کمبوجیه و باغ پادشاهی پاسارگاد باقی مانده‌است. این مجموعه با ۱۵۸ هکتار در سال ۱۳۸۳ در یونسکو ثبت شده. آرامگاه کوروش کبیر مهم‌ترین اثر تاریخی این مجموعه به شمار می‌رود که میتوانید ماکت زیبای آن را در باغ موزه مینیاتور مشاهده کنید.
زیگورات چغازنبیل
این معبد در ۳۵ کیلومتری شهر شوش قرار دارد و قدمت آن به تمدن عیلام در حدود ۳۳۰۰ سال پیش می‌رسد. این مجموعه شگفت‌انگیز به شکل مربع در پنج طبقه ساخته شدهاست و در سال ۱۳۸۵ در یونسکو به ثبت جهانی رسیده. این بنا کهن‌ترین ساختمان مذهبی شناخته شده در ایران محسوب می‌شود.
سازه‌های آبی شوشتر
سیستم آبی شهر تاریخی شوشتر ۱۳ اثر تاریخی شامل پل‌ها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌های دست‌کند و تونل‌های بزرگ هدایت آب است که در دوران هخامنشیان تا ساسانیان تکمیل شدهاست. مهم‌ترین هدف از ساخت آن را بهره‌گیری از نیروی آب برای مصارف صنعتی عنوان کرده‌اند. در سال ۱۳۸۸ این مجموعه بی‌نظیر در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده. اگر هنوز از سازه‌های آبی شوشتر دیدن نکرده‌اید؛ میتوانید بخش‌های مختلف آن را در ماکت زیبای آن ببینید.
بیستون
مجموعه تاریخی بیستون در ۲۵ کیلومتری شمال کرمانشاه و در کوهی به همین نام قرار دارد که آثار تاریخی از دوران هخامنشی، سلوکی، اشکانی و ساسانی را در خود جای داده‌است. کتیبه تاریخی بیستون، متعلق به داریوش هخامنشی، مهم‌ترین و باارزش‌ترین اثر تاریخی این مجموعه به شمار می‌آید. مجموعه تاریخی بیستون در سال ۱۳۸۵ به ثبت جهانی رسیده. در ماکت بیستون علاوه بر این کتیبه ارزشمند داریوش، تندیس هرکول نیز خودنمایی می‌کند. این تندیس در دوران سلوکیان و در محوطه کوه بیستون ساخته شدهاست.
گنبد سلطانیه
بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان در شهر سلطانیه و در ۳۹ کیلومتری زنجان واقع شدهاست. قدمت آن به قرن هشتم و اولجایتو برمی‌گردد؛ یعنی زمانی که سلطانیه مرکز حکومت ایلخانان مغول در ایران بوده. این بنا در سال ۱۳۸۴ در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده و با وجود مرمت‌هایی که در آن انجام شده، نیازمند مرمت‌های جدی‌تری است. جالب است بدانید گنبد بنای آن پس از گنبد کلیسای مریم مقدس ایتالیا و مسجد ایاصوفیه استانبول، به عنوان سومین گنبد بزرگ جهان شناخته می‌شود.
تخت سلیمان
مجموعه تخت سلیمان در ۴۵ کیلومتری شهر تکاب در استان آذربایجان غربی قرار دارد. این مجموعه وسعت بیش از ۱۲ هکتار دارد و قدمت آن را به دوران ساسانی تخمین زده‌اند. تخت سلیمان کاربرد مذهبی داشته و مراسم و آیین‌های دینی بر روی تخت سنگ طبیعی و بزرگ آن در مجاورت دریاچه‌ای کوچک برگزار می‌شده است.
کلیساهای ارامنه
در باغ موزه مینیاتور، ماکت سه کلیسای تاریخی «قره کلیسا»، «سنت استپانوس» و «زور زور» به چشم می‌خورد. کلیسای تادئوس مقدس که با نام قره کلیسا شناخته می‌شود؛ در ۲۰ کیلومتری شهرستان چالدران قرار دارد. قدمت کلیسا به اوایل دوران مسیحیت می‌رسد و بنا به روایت‌هایی تادئوس مقدس در این مکان دفن شدهاست. کلیسای سنت استپانوس مقدس در ۱۷ کیلومتری شهر جلفا قرار گرفته و بعد از قره کلیسا، دومین کلیسای مهم ارمنی‌ها در ایران محسوب می‌شود. کلیسای زور زور نیز در مجاورت روستای بارون شهرستان چالدران قرار دارد. مجموعه کلیساهای مسیحی آذربایجان غربی به دلیل اهمیت تاریخی در سال ۱۳۸۶ در یونسکو ثبت جهانی شده.
آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی
مجموعه آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی در شهر اردبیل قرار دارد. محل خانقاه و دفن شیخ صفی‌الدین اردبیلی، یکی از عارفان مشهور ایرانی که در قرن هشتم می‌زیسته است. مهم‌ترین بخش مجموعه بنای آرامگاه شیخ است که کاشی‌کاری بیرونی آن شهرت جهانی دارد. بناهای دیگر این مجموعه مانند قندیل‌‌خانه و چینی‌خانه بعدها به برج آرامگاه اضافه شده و از قدمت کمتری برخوردار است. نام این اثر ملی در سال ۱۳۸۹ در میراث جهانی یونسکو ثبت شده.
بازار تبریز
بزرگ‌ترین ماکت باغ موزه به بازار بزرگ تبریز اختصاص دارد. بازار تبریز نه تنها عنوان بزرگ‌ترین و کاملترین بازار تاریخی ایران را با خود یدک می‌کشد؛ بلکه بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده جهان است. این بازار آجری با داشتن سراها و تیمچه‌های متعدد و به هم پیوسته در سال ۱۳۸۹ در یونسکو به ثبت رسیده‌است.
میدان نقش جهان
یکی از زیباترین و بزرگ‌ترین ماکت‌های باغ موزه که طرفداران بیشتری دارد؛ میدان نقش جهان است. میدان نقش جهان و بناهای آن شاهکار بی‌بدیل معماری ایرانی‌اسلامی محسوب می‌شود و قدمت آن به دوران پادشاهی شاه عباس صفوی بازمی‌گردد. عمارت عالی قاپو، مسجد جامع عباسی، مسجد شیخ لطف‌الله و سر در قیصریه از زیباترین بخش‌های این میدان هستند که ماکت‌های آن با ظرافتی مثال‌زدنی ساخته شده‌اند.
گنبد قابوس
بلندترین برج آجری جهان با ارتفاع ۵۵ متر در شهرستان گنبد کاووس استان گلستان قرار داد. قابوس بن وشمگیر از امرای آل زیار در قرن چهارم هجری دستور ساخت این بنا را داده. سبک معماری برج، به شیوه معماری رازی یا شهر ری است. گنبد قابوس در سال ۲۰۱۲ و در سی و ششمین اجلاس یونکسو ثبت جهانی شده. هم‌چنین یک گالری در محوطه باغ موزه به مساحت ۷۵۰ متر قرار دارد که بیشتر برای برگزاری نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های فرهنگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
امکانات باغ موزه مینیاتور
باغ موزه مینیاتور دارای مراکز فرهنگی همچون کتابخانه، فروشگاه محصولات فرهنگی و هنری، نمایشگاه دائمی محصولات میراث فرهنگی و سرویس بهداشتی است. یکی از نقاط ضعیف این مجموعه این است که هیچ فروشگاه مواد غذایی در آن فعالیت ندارد.
تاریخچه باغ موزه مینیاتور
ساخت باغ موزه مینیاتور، سال ۱۳۹۰ در قسمت غربی بوستان تمدن (گلبرگ) کلید خورد. سرانجام پس از دو سال این باغ موزه در سال ۱۳۹۲ افتتاح شد و در دسترس عموم قرار گرفت. می‌توان دو هدف اصلی برای ساخت باغ موزه مینیاتور در نظر گرفت: نخست افتتاح اولین موزه مینیاتوری در کشور و دیگر آشنایی بیشتر مردم با آثار برجسته تاریخی ایران.
منظور از موزه مینیاتوری، فضایی است که در آن ماکت‌های مینیاتوری و کوچک بناها و آثار به نمایش گذاشته می‌شود. طراحی و ساخت ماکت‌های باغ موزه مینیاتور، توسط هنرمندان و متخصصان داخلی انجام شدهاست. پیش از این تکنولوژی ساخت ماکت‌های مینیاتوری در انحصار چند کشور غربی بود و برای ساخت پارک‌ها و موزه‌های مینیاتوری از متخصصان این کشورها استفاده می‌شد. برای مثال پارک مینیاتوری استانبول با همکاری متخصصان خارجی ساخته شده است.
ویژگی‌های باغ موزه مینیاتور
باغ موزه مینیاتور را می‌توان تلفیقی از طراحی باغ ایرانی و معماری نوین دانست. ابعاد اصلی، شکل باغ، کاشی‌کاری، حوض و جوی آب با باغ‌های ایرانی هم‌خوانی دارد و اصول معماری و المان‌های پارک‌های مینیاتوری در آن رعایت شدهاست. تفاوت اصلی این باغ موزه با دیگر پارک‌های مینیاتوری جهان را می‌توان توجه به آثار جهانی و تطبیق با محیط‌های جغرافیایی متفاوت عنوان کرد.
فضای سبز و پوشش گیاهی باغ موزه مینیاتور از نقاط قوت آن محسوب می‌شود. دو سوم گیاهان این باغ، همیشه سبز هستند. چنار، بلوط، ماگنولیا سبز، افرای چینی، سنجد همیشه سبز و میخک هندی از جمله پوشش‌های گیاهی این باغ هستند. هم‌چنین در دو سمت معابر آن، گونه‌های لیکوستروم پیوندی قرار گرفته که فرم درختی دارند. در اطراف ماکت‌ها، پوشش گیاهی مربوط به منطقه جغرافیایی اثر کار شدهاست. تلفیق فضاهای طبیعی متعدد با آثار تاریخی را می‌توان از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این باغ موزه نام برد.
در ساخت ماکت‌ها، آخرین روش‌های نقشه‌برداری سه بعدی به کار گرفته شده و مراحل ساخت آن با تلفیق روش‌های ماشینی و دستی صورت گرفته است. همان طور که اشاره شد ساخت ماکت‌های مینیاتوری تا قبل از افتتاح مجموعه، توسط متخصصان چند کشور معدود غربی انجام می‌شد.
سخن پایانی
در این مقاله به معرفی باغ موزه مینیاتور پرداختیم؛ باغ موزه مینیاتور فرصت مناسبی برای کسب تجربه‌ای متفاوت و آشنایی با میراث جهانی ایران است. پیشنهاد می‌کنیم در بازدید از باغ‌موزه گرفتن عکس را فراموش نکنید. در فضای سبز و ماکت‌های مجموعه، می‌شود قاب‌های ماندگاری از خود به یادگار گذاشت.
