راهنمای بازدید از خانه‌موزه دکتر حسابی

دکتر سید محمود حسابی در میان ما ایرانیان چهره شناخته شده‌ای است. شخصیت علمی، فرهنگی و سیاسی برجسته‌ای که در زمان حیات‌اش برای اعتلای سطح علمی و فرهنگی ایران بسیار کوشید. خانه دکتر حسابی این روزها تبدیل به موزه‌ای جذاب شده که می‌توانید با مراجعه به آن اطلاعات جالبی درباره زندگی و شخصیت دکتر محمود حسابی کسب کنید. با تهرانیکا همراه باشید تا بیشتر با خانه‌موزه دکتر حسابی آشنا شوید.

بازدید از موزه دکتر حسابی

ساعت کار موزه دکتر حسابی منظم نیست. همچنین قیمت بلیت نیز در برخی روزها رایگان است. ساعت بازدید صبح‌ها از ساعت ۱۰ تا ۱۲ و بعدازظهر‌ها از ساعت ۱۴ تا ۱۶ است اما بهتر است قبل از بازدید با موزه تماس بگیرید. تلفن موزه: ۲۲۲۰۲۰۰۶ | وب‌سایت موزه

معرفی خانه‌ دکتر حسابی

در میان برج‌های سر به فلک کشیده شمال شهر تهران خانه‌ای قدیمی وجود دارد که به دور از هیاهوی برج‌های بلند شهر به زندگی خود ادامه می‌دهد. کمی بالاتر از باغ‌موزه هنر ایرانی و در نزدیکی میدان دکتر حسابی، خانه‌موزه دکتر محمود حسابی با دری سبز رنگ هر نگاهی را متوجه خود می‌کند. خانه‌ای بزرگ و سرسبز که ظاهر آن نشان می‌دهد حدود یکصد سال قدمت دارد.

بالای درب ورودی شعری از سعدی نوشته شده: «به جان زنده‌دلان سعدیا که ملک وجود/نیارزد آنکه دلی را ز خود بیازاری». خانه دنج و دلنشین است و تمام وسایل دکتر حسابی در آن نگهداری می‌شود. حیاط باصفایی که مجسمه نیم‌تنه‌ای از دکتر حسابی در گوشه آن قرار دارد. خانه سه طبقه دارد که طبقه سوم به موزه اختصاص داده شده‌است. آنقدر کاغذ و وسیله، مدرک، تقدیرنامه در هر گوشه موزه وجود دارد که باید چندین ساعت را صرف تماشای آنها کنید.

دکتر حسابی تمامی وسایل موزه را شخصا در طول حیات خود جمع‌آوری و نگهداری کرده‌اند؛ گویی ایشان خبر داشته‌ که قرار است روزی خانه‌ با صفایش تبدیل به موزه شود. در این موزه می‌توان دنیای انسانی دانشمند، عادات و علایق او، کارهای متفاوت و عجیبی که در زندگی انجام داده و همچنین وسایل بسیاری که پس از خراب‌شدن و از کارافتادنشان با شکل و شمایل و عناوینی جدید قابل استفاده شده‌اند، را ببینید.

از نکات جالب توجه موزه، اهمیتی است که ساکنان به خانه داده‌اند و مشاهده می‌کنید که چقدر عاشق زندگی بوده‌اند. برخی نقاط خانه توسط دکتر حسابی مهندسی و تغییر شکل داده شده تا همسر کم‌بینای ایشان با راحتی بیشتر دسترسی به محیط خانه داشته باشند.

فضای خانه‌موزه دکتر حسابی

خانه سه طبقه دارد؛ طبقه اول محل سکونت و زندگی اهالی خانه، طبقه دوم کتابخانه و طبقه سوم کارگاه و آزمایشگاه دکتر حسابی است. خانه از بخش‌های مختلفی مانند دفتر کار، اتاق پذیرایی، اتاق نشیمن، راهرو، اتاق ناهارخوری و اتاق‌های متعدد دیگر تشکیل شده‌است.

دکتر حسابی حدود ۴۰ سال پایانی عمرش را در این خانه زندگی کرد و بعد از فوت ایشان در سال ۱۳۷۱ خانه تبدیل به موزه شد. یکی از جذاب‌ترین بخش‌های موزه دکتر حسابی اتاق هفت‌سین و بنفشه است که در آن چند نقاشی از نقاش روسی «ماتاویف» به دیوار آویزان شده‌است. در این موزه می‌توانید بسیاری از وسایل شخصی دکتر حسابی مانند کتاب‌، عینک‌، مدال‌، پوشاک‌، مسواک، وسایل دست‌ساز، اسباب‌بازی فرزندان‌شان، لوازم آزمایشگاهی، عکس‌ها و… را تماشا کنید که همگی در طول سالیان گذشته به دقت حفظ و نگهداری شده‌اند. این موزه شامل اشیایی مانند تابلوهای خطاطی و نقاشی، صنایع دستی مانند فرش است که در زمان حیات به دکتر حسابی تقدیم شده‌اند.

در کتابخانه ۲۷٬۳۰۰ جلد کتاب وجود دارد که همگی متعلق به دکتر حسابی هستند و طیف وسیعی از انواع کتاب مانند: ریاضیات، تاریخ، سیاست، دینی، شعر، موسیقی، شیمی، فیزیک، ادبیات، زمین‌شناسی، گیاه‌شناسی، حیوان‌شناسی و… را شامل می‌شود. یکی از مشکلات موزه در گذشته حفظ و نگهداری از کتاب‌ها بوده است.

موزه دارای یک باغ کوچک است که گل‌هایی بسیار زیبا در آن پرورش پیدا کرده‌اند. این باغ به همت دکتر حسابی و همسرشان حفظ و نگهداری می‌شد که می‌توان در آن گل‌های کمیابی مانند شمع‌دانی‌های درختی، سرو میوه‌دار، درخت کاتالپا را مشاهده کرد. اتومبیل قدیمی دکتر حسابی در بخش دیگری از باغ پارک شده که جالب توجه است. چندین آلاچیق که عمر یکی از آنها به ۱۲۰ سال می‌رسد از دیگر جاذبه‌هایی است که در باغ به چشم می‌خورد.

یکی دیگر از جذابیت‌های خانه موزه دکتر حسابی، بخشی است که حیوانات خانگی در آن نگهداری می‌شود. دکتر حسابی علاقه زیادی به حیوانات بخصوص پرندگان داشت و انواع مختلفی از پرندگان را در خانه پرورش می‌داد. مرغ عشق، عروس هلندی، بلدرچین، بلبل، فنج، طوطی هندی و برزیلی، قرقاول، قو و غاز حیوانات خانه هستند که در یکی از قسمت‌های باغ حضور دارند. به غیر پرندگان دکتر حسابی از سگ، خرگوش و گربه نیز نگهداری می‌کرد.

به طور کلی موزه دکتر حسابی در دو بخش فعالیت دارد:

بخش فرهنگی که وظیفه چاپ‌، جمع آوری‌، تدوین‌، تجدید چاپ و ترجمه آثار دکتر حسابی را عهده دار است و بخش دیگر، بخش تحقیقاتی است که پیرامون آثار و زندگی دکتر محمود حسابی فعالیت دارد.

حراج موزه دکتر حسابی

سال ۱۳۸۸ موزه دکتر حسابی به دلیل بدهی مالی به بانک دچار مشکلات فراوانی شد. در سال ۱۳۶۰ دکتر حسابی وامی به مبلغ ۴۸ میلیون تومان از سه بانک دریافت می‌کند تا این مبلغ را صرف مرکز تحقیقات و پژوهش در علوم پایه کند؛ اما در سال‌های بعد بدهی دکتر حسابی به ۲.۵ میلیارد تومان افزایش می‌یابد و با فوت ایشان در سال ۱۳۷۱ خانواده دکتر حسابی موفق به پرداخت وام نمی‌شوند. مسئولین بانک بدون در نظر گرفتن جایگاه علمی و فرهنگی دکتر حسابی و بدون در نظر گرفتن خدمات ارزنده‌ای که او برای ایران کرده بود خانه را به حراج می‌گذارند. در سال ۱۳۹۲ با حمایت شهرداری تهران، موزه دکتر حسابی از خطر مصادره نجات می‌یابد.

دکتر حسابی که بود؟

دکتر محمود حسابی متولد ۳ اسفند ۱۲۸۱ در محله امیربهادر تهران است. نام ایشان بیشتر با علم و ریاضیات به خاطر می‌آید. شخصیت علمی برجسته‌ ایران که هیچ وقت عطش خود را برای آموختن علم و دانش از دست نداد. دکتر حسابی بنیان‌گذار فیزیک و مهندسی دانشگاهی در ایران است اما آنقدر برای ایران کار انجام داده که گفتن چنین عناوینی برای معرفی او کافی نخواهد بود.

دکتر سید محمود حسابی فرزند «سیدعباس معزالسلطنه» و «گوهرشاد حسابی» بود که در زمان حیات به مدارج عالی علمی و فرهنگی رسید. پدربزرگ او حاج‌میرزاعلی حسابی (یمین‌الملک) وزیر مالیه فرمانفرما و سیاستمداری شناخته شده بود. پدرش عباس معز السلطنه شغل دولتی داشت به همین دلیل بسیاری از سال‌های کودکی دکتر حسابی در سفر گذشت.

دکتر حسابی در سن هفت سالگی در مدرسه کشیش‌های فرانسوی که تنها مدرسه رایگان شهر بیروت بود آغاز به تحصیل کرد. به همت مادرش با قرآن، حافظ و ادبیات فارسی آشنا شد. در هفده سالگی از دانشگاه فرانسوی بیروت لیسانس ادبیات و در نوزده سالگی از همان دانشگاه لیسانس بیولوژی گرفت. در دانشگاه آمریکایی بیروت مهندسی راه و ساختمان خواند.

کمی بعد برای تحصیل حقوق به فرانسه رفت اما به نجوم و ریاضیات علاقه‌مند و در رصدخانه‌ای در پاریس مشغول به کار شد. در دانشگاه پلی تکنیکی در پاریس در رشته مهندسی برق قبول می‌شود و همزمان به تحصیل فیزیک در دانشگاه سوربن ادامه می‌دهد. پس از پایان تحصیلات در رشته فیزیک به تهران باز می‌گردد تا پایه‌گذار علوم نوین و دانشگاه در ایران شود.

جالب است بدانید دکتر محمود حسابی سه دوره نماینده مجلس سنای ایران بود و در کابینه دکتر محمد مصدق وزیر فرهنگ ایران شد. دکتر محمود حسابی در سال ۱۲ شهریور ۱۳۷۱ شمسی در بیمارستانی در شهر ژنو سوییس چشم از جهان فرو بست. مدفن او آرامگاه خانوادگی‎یشان در شهر تفرش است. مقاله کامل دکتر محمود حسابی

سخن آخر

خانه‌موزه دکتر حسابی فرصتی است برای آشنایی هرچه بیشتر با دست‌آوردهای دکتر حسابی و میراثی که از او به جا مانده. هر چند که در این مدت خانه‌موزه دکتر حسابی با حاشیه‌های فراوانی نظیر حراج و بدهی همراه بوده اما با وجود مشکلات فراوان و هزینه‌های بسیار تاکنون به فعالیت خود ادامه داده و میزبان علاقمندان است. برای آشنایی با دیگر جاذبه‌های شهر تهران، صفحه دیدنی‌های وب‌سایت تهرانیکا را بخوانید.

آلبوم تصاویر