یکی از عناصر مهم موجود در آرامگاه امامزاده صالح تجریش(ع) در کنار بازار تجریش درخت چنار کهن‌سالی بود که امروزه دیگر وجود ندارد. به نظر می‌رسد وجود درخت کهنسال و دفن بزرگان در کنار آن وجه تشابه بسیاری از امامزادگان و بزرگان در ایران بوده‌است.
جهانگردان زیادی که قرون گذشته به ایران سفر کرده بودند درباره این درخت چنار در سفرنامه‌هایشان نوشته‌اند؛ پولاک در سفرنامه خود این چنار را درختی فوق‌العاده کهن در روستای تجریش خوانده است.
ژان دیولافوا درباره این چنار می‌نویسد: «در مسجد تجریش چنار عجیب و غریبی است که کمتر نظیر آن در دنیا پیدا می‌شود. قطر فوق‌العاده آن را نمی‌توان دقیقا با رقم معین کرد، اما تقریبا محیط آن به ۱۵ متر می‌رسد و هر یک از شاخه‌های آن مانند تنه درختی کهنسال در بالای مسجد و اطراف، سر به آسمان کشیده است. این درخت عده‌ای زیاد را در سایه خود پناه می‌دهد؛ مومنان در زیر سایه آن نماز می‌خوانند؛ مکتب‌دار، اطفال را در آنجا جمع کرده و درس می‌دهد؛ قهوه‌چی سماور و استکان و لوازم خود را روی آن قرار داده است؛ و سقا هم کوزه‌های پر از آب خود را در گوشه‌ای از تنه آن گذارده است»
درباره کاشت درخت چنار کهنسال امامزاده صالح(ع)، قصه‌هایی در میان مردم وجود دارد؛ بر طبق این روایات پیرمردی در شب عید به پیرزنی تنگدست کمک می‌کند. پیرزن به جان درخت و پیرمرد دعا می‌کند تا ۱۰۰۰ سال عمر کنند. یا در بیان دیگری از این روایت اینگونه نقل می‌شود: این درخت ابتدا قلمه جوانی بوده، اما به پشتوانه دعای خیر یک پیرزن در حق مردی که این قلمه را کاشته، و شب عید برای فرزندان فقیر او نان و شیرینی آورده، عمری هزار ساله پیدا کرده‌است.
با توجه به روایاتی که درباره شهادت امامزاده صالح(ع) در کنار این درخت وجود دارد اهالی تهران قداست زیادی برای این درخت قائل بوده‌اند. بر اساس برخی روایات احتمالا ایشان پس از اطلاع از ولیعهدی امام رضا(ع)، عراق را به مقصد ایران ترک کرده‌اند و در راه رفتن به خراسان در نزدیکی تهران به شهادت می‌رسند. در این روایات، قاتل از کرج ایشان را تعقیب کرده و در باغی به نام گلشن، کنار چشـمه آب و زیر چناری کهنسال بـا ضربات بیـل ایشان را بـه شهـادت می‌رسانـد.
از قدیم و تا همین چند سال پیش که تنه خشکیده درخت چنار در صحن آرامگاه وجود داشت؛ بسیاری از مردم برای گرفتن حاجات خویش به تنه آن دخیل می‌بستند. این درخت عظیم که قطر تنه آن به ۱۵ متر می‌رسید در خاطرات بسیاری از اهالی شمیران حضوری پررنگ دارد. سال‌ها پیش کفاشی در تنه خشکیده آن بساط پهن کرده بود.
در شهریور سال ۱۳۴۶ چنار امامزاده صالح به دلیل سهل‌انگاری کارگرانی که می‌خواستند با بستن یک تسمه فلزی به دور تنه درخت، از شکسته شدن آن جلوگیری کنند، هنگام جوشکاری آتش گرفت. خاموش کردن این آتش ۳ ساعت و نیم به طول انجامید.
این درخت چنار هشتصد ساله از آب قناتی که از امامزاده می‌گذشت سیراب می‌شد. با خشک شدن آب قنات، درخت چنار امامزاده هم خشکید. در سال ۱۳۷۸ متولیان امامزاده با استناد به مجوز سازمان میراث فرهنگی، چنار را به دلیل مخاطرات جانی که برای زائران داشت قطع کردند و در سال ۱۳۸۲ بقایای ریشه‌های آن را نیز بیرون آوردند.
امامزاده صالح تجریش یکی از اماکن مذهبی‌‌تاریخی و از امامزاده‌های بسیار قدیمی تهران است که در میان ساکنان تهران شهرت و محبوبیت زیادی دارد. بنا به نقل قول‌های شفاهی و روایت‌هایی که در فرهنگ عامه مردم وجود دارد؛ دلیل نذر نمک در امامزاده صالح...
ادامه مقاله
به‌روزرسانی ۱ مرداد ۱۴۰۳
کامنت