شهر تهران دارای موزه‌های جذاب بسیار زیادی است. اما در میان تمام این موزه‌ها، بازدید از موزه سینمای ایران که در باغ فردوس قرار دارد حال و هوایی متفاوت برای شما خواهد داشت. شما با بازدید از موزه سینمای ایران می‌توانید اطلاعات زیادی درباره تاریخچه سینمای ایران و هرآنچه که به سینمای ایران مربوط می‌شود به دست آورید. اگر به هنر و آشنایی با تاریخ سینمای ایران علاقه‌مند هستید، در ادامه همراه تهرانیکا باشید تا بیشتر با این موزه جالب آشنا شوید.
موزه سینما کجاست؟
موزه سینمای باغ‌فردوس در خیابان ولیعصر نرسیده به میدان تجریش در منطقه ۱ و محله باغ‌فردوس قرار دارد.
دسترسی موزه سینما با مترو
ایستگاه تجریشِ خط یک مترو با ۲۰ دقیقه پیاده‌روی فاصله، نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به موزه سینما است.
دسترسی موزه سینما با بیآرتی
ایستگاه بیآرتی باغ‌فردوسِ خط ۷ راه‌آهن-تجریش، در نزدیکی موزه سینما قرار دارد.
دسترسی موزه سینما با ماشین
برای رفتن به موزه سینما با ماشین، باید ابتدا به چهارراه پارک‌وی رفته و سپس خیابان ولیعصر را به سمت تجریش بروید؛ اما به علت نبود پارکینگ، نداشتن جای پارک در اطراف باغ و ترافیک سنگینِ همیشگی خیابان ولیعصر در این محدوده، ما رفتن با ماشین شخصی را به شما پیشنهاد نمی‌کنیم.
معرفی موزه سینمای ایران
موزه سینما در سال ۱۳۸۱ از ساختمان قدیمی در کوچه پیرنیای خیابان لاله‌زار به عمارت باغ فردوس در باغ تاریخی فردوس انتقال یافت. این موزه ۳ سالن سینما با ظرفیت‌های ۲۰۵، ۱۰۹ و ۵۴ دارد. موزه سینمای ایران با تلاش و همت افراد برجسته‌ای چون عباس کیارستمی، جمال امیدی، عزت‌الله انتظامی، بهزاد رحیمیان و عزیزالله ساعتی شکل‌گرفته است. عزت‌الله انتظامی نخستین مدیرعامل موزه سینمای ایران بوده‌است.
موزه سینمای ایران در دل باغ زیبای فردوس و درون عمارتی بی‌نظیر قرار دارد. باغ زیبایی که درختان سر به فلک کشیده چنار تا نزدیکی عمارت آن را همراهی می‌کنند. زمانی که وارد باغ فردوس می‌شوید گویی که تمام دنیا را پشت سر گذاشته‌اید و به جهانی دیگر قدم نهاده‌اید که در آن هیچ‌چیز جز زیبایی و آرامش یافت نمی‌شود.
در دل این باغ، عمارت خاطره‌انگیزی دیده می‌شود که باشکوه و جلال غیرقابل‌توصیف خود جلوه‌گری می‌کند. در واقع می‌توانیم اینطور بگوییم که ترکیب باغ، عمارت و موزه یک مجموعه زیبا و تماشایی را در شمال پایتخت ایجاد کرده‌است. مجموعه‌ای زیبا که برای علاقه‌مندان به هنر، تاریخ سینما و معماری بسیار جلب‌توجه می‌کند و از جمله اماکن دیدنی تهران به شمار می‌رود.
این موزه سه طبقه و زیرزمین دارد و مساحت آن بالغ بر هزار مترمربع است. نمای ساختمان موزه مملو از گچ‌بری‌های زیبا و ستون‌های قطور است و تمام اتاق‌ها و سالن‌های اصلی آن گچ‌بری‌های زیبا و مقرنس‌کاری گل و شاخه و برگ مزین شده‌اند. موزه سینمای ایران شامل چند سالن مختلف می‌شود.
بخش‌های مختلف موزه سینمای ایران
همان‌طور که در قسمت قبل به آن اشاره کردیم؛ این موزه دارای بخش‌های مختلفی است. تالارها و بخش‌های مختلف این موزه عبارت‌اند از:
تالار پیش‌گامان یا آغازگران
در این بخش همان‌طور که از نام آن مشخص است آثار و تجهیزات فیلم‌برداری و فیلم‌هایی به نمایش گذاشته شده است که در ردیف اولین‌های سینمای ایران جای دارند.
تالار بین‌الملل
در این تالار جوایز باارزش هنرمندان ایرانی در عرصه بین‌الملل مانند نخل طلایی کن، خرس برلین، شیر ونیز و سایر جوایز جهانی سینمای ایران و پوسترهایی از فیلم‌های راه‌یافته به جشنواره، در معرض دید قرار گرفته است.
بخش صدا و دوبله
این بخش به نام غرفه «علی کسمایی» که پدر دوبله ایران است؛ نیز شناخته می‌شود. در این بخش از موزه شما می‌توانید قسمت‌هایی از نخستین فیلم‌های دوبله شده و تجهیزات قدیمی صدابرداری را مشاهده کنید.
تماشاخانه
شما در این بخش از موزه سینمای ایران می‌توانید سفری به تاریخ داشته باشید. این سالن را به شکل سینمای دهه ۳۰ و ۴۰ بازسازی کرده‌اند و می‌توانید نخستین تصاویر سینمای ایران را در آن مشاهده کنید.
سینمای دفاع مقدس
در این بخش تصاویر مربوط به فیلم‌های جنگی کشور، بازیگران و کارگردان‌های این فیلم‌های جنگی در معرض دید قرار گرفته است.
سینمای کودک و نوجوان
در این بخش از موزه سینمای ایران شما می‌توانید عروسک‌ها و عکس‌های خاطره‌انگیزی از سینمای کودک ایران را مشاهده کنید. عروسک‌های خاطره‌انگیزی مانند کلاه قرمزی و پسرخاله و تصاویر بازیگران و عوامل پشت‌صحنه سینمای کودک در این بخش گردآوری شده است.
سالن علی حاتمی
سالن بزرگ و باشکوهی از این موزه تاریخی به کارگردان سرشناس ایران علی حاتمی اختصاص‌یافته است. هنگام ورود به سالن ماکت‌هایی در معرض دید قرار گرفته که پشت میز تدوین فیلم «حاجی واشنگتن» به همراه «عزت‌الله انتظامی» به‌عنوان بازیگر اول نشسته‌اند.
تالار معاصران یا تالار میانی
در این تالار هنرمندان معاصر سینمای ایران معرفی می‌شوند و پرتره‌ای از شخصیت‌های مشهور و مطرح در زمینه بازیگری و کارگردانی، آهنگساز و تصویربرداری به نمایش گذاشته شده است.
تالار نام‌آوران
این تالار در ابتدا تاریک است اما پس از چند دقیقه با نور فلش عکاسان روشن می‌شود و صدای تشویق به گوش می‌رسد. در این تالار هنرمندان را به شما معرفی می‌کنند. در تالار نام‌آوران موزه سینمای ایران می‌توانید با نام‌آورترین هنرمندان سینمای ایران مانند «بهرام بیضایی»، «داریوش مهرجویی»، «خسرو شکیبایی»، «هدیه تهرانی» و… بیشتر آشنا شوید.
آنچه در موزه سینمای ایران نگهداری می‌شود
همان‌طور که اشاره کردیم در موزه سینمای ایران چندین تالار نمایشگاهی وجود دارد و در آن‌ها کلیه چیزهایی که افراد علاقه‌مند به سینما و شخصیت‌های سینمایی برایشان جذاب است؛ در معرض دید قرار داده شده‌است. این تالارها منجر به آشنایی بیشتر با سینمای ایران و تجهیزات قدیمی آن می‌شوند.
• سند عشق مردم به رضا کیانیان در موزه سینمای ایران قاب شده است و در آن نگهداری می‌شود. نقاش جوان «ماهیار چرم چی»، تابلو پرتره «رضا کیانیان» را نقاشی کرده و با اهدای آن به موزه سینما علاقه خود را به این بازیگر و کارگردان تئاتر نشان داده است. این هنرمند جوان پرتره‌های دیگری از بازیگران پیش‌کسوتی چون عزت‌الله انتظامی و حمید فرخ‌نژاد را به موزه سینما اهدا کرده است.
• در این موزه گنجینه نخستین فیلمساز فقید ایران نگهداری می‌شود. نیمه اول دهه ۳۰ شمسی در سال ۱۳۳۳ «ساموئل خاچیکیان» فیلمساز سینمای ایران، اولین آنونس فیلم در سینمای ایران را برای فیلم «دختری از شیراز» تولید کرد. در نتیجه اولین آنونس فیلم به سینمای ایران راه یافت. این فیلمساز توانست علاوه بر اینکه عنوان نخستین سینماگر در ساخت آنونس را از آن خود کند؛ نخستین کارگردان ایرانی بود که به ذوق و شناخت از موسیقی و تصویر، موفق شود موسیقی متناسب و مؤثر از آثار موسیقی کلاسیک جهان را انتخاب کند و آن را در فیلم‌های خود به کار ببرد.
• به دلیل همین شناخت و ذوق خاچیکیان به موسیقی و تصویر، نمونه‌های نوارهای موسیقی که توسط ایشان علامت‌گذاری شده است در غرفه ویژه این سینماگر در موزه سینمای ایران نگهداری می‌شود. این غرفه در سالن معاصران سینمای ایران و در فضای شیشه‌ای با سه طبقه جداگانه در موزه سینما نگهداری می‌شود.
• کشتی فیلم «رستاخیز» تنها یادگاری است که از «مجید میرفخرایی» در موزه سینمای ایران نگهداری می‌شود. این کشتی، یک کشتی چوبی دست‌ساز است که آن را در فیلم رستاخیز استفاده کرده‌اند.
• از دیگر چیزهایی که شما می‌توانید در این موزه مشاهده کنید می‌توان به فهرست بخشی از اجناسی سینمایی که مظفرالدین شاه قاجار به فرنگ سفارش داد اشاره کرد. اصل این سند در مجموعه فرهنگی کاخ موزه گلستان نگهداری می‌شود و کپی آن به‌عنوان یک سند تاریخی که به سینمای ایران مربوط می‌شود در تالار آبی در موزه سینما در معرض دید قرار گرفته است. مظفرالدین شاه مانند پدرش ناصرالدین‌شاه قاجار به عکاسی علاقه داشت و عکاسی می‌کرد. او تعداد زیادی دوربین عکاسی از فرنگ خریداری کرده بود. همچنین صنعت سینما همزمان با او وارد ایران شد.
• یکی از غرفه‌های جالب این موزه، غرفه «ایرج رامین فر» طراح صحنه و لباس سینمای ایران است.
• «خسرو سینایی» برای ساخت فیلم مستند «مرثیه گمشده» توانست از جشنواره گودنیا در سال ۱۳۸۷ نشان لیاقت جمهوری لهستان را دریافت کند. این نشان به جهت سپاس از نگاه بشردوستانه خسرو سینایی به مهاجران لهستانی به ایران، به او داده شده است. مستند مرثیه گمشده روایت سینایی از مهاجران لهستانی و مهاجرت آن‌ها به کشور ایران در جنگ جهانی دوم در سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ میلادی است.
• نشان عشق زوج منتقد ژاپنی به فیلم «روسری آبی» ساخته رخشان بنی‌اعتماد
• دستگاه چاپ نیمه اتوماتیک اختراعی که به نام مهندس ایرانی ثبت نشد؛ دستگاه ذغالی نمایش فیلم نام دارد. اکنون این دستگاه در موزه سینمای ایران نگهداری می‌شود.
• نخستین دوربین ساخت فیلم‌های رنگی ایرانی نیز در موزه سینمای ایران نگهداری می‌شود. اولین تجربه مشاهده فیلم رنگی در ایران با یک دوربین ۱۶ میلی‌متری رخ داد. این دوربین در سال ۱۳۲۹ در کشور آمریکا ساخته شده بود. «حسین خردمند» کارگردان سینمای ایران در سال ۱۳۳۲ تصمیم گرفت که فیلم «گرداب» را به‌صورت رنگی بسازد و اولین فیلم رنگی سینمای ایران را ثبت کند. اما ساخت این فیلم رنگی مشکلات زیادی داشت. به عنوان مثال به دلیل عدم وجود لابراتوار رنگی در ایران، خردمند مجبور شد نگاتیو فیلم گرداب را برای چاپ ظهور به نیویورک ارسال کند.
• در این موزه پرده نقالی که کاری از «حسین همدانی» است نگهداری می‌شود. این پرده نقالی، پرده‌خوانی روز عاشورا است و در سال ۱۳۳۹ با رنگ روغن نقاشی شده‌است. اما در سال ۱۳۸۷ موزه سینمای ایران این پرده را مرمت کرد.
• اولین حضور بین‌المللی «ترانه علی‌دوستی» با فیلم «من ترانه ۱۵ سال دارم»، شکل گرفت. او توانست در سال ۱۳۸۱ جایزه یوزپلنگ نقره‌ای بهترین بازیگر زن در «جشنواره بین‌المللی فیلم لوکارنو» را در کشور سوئیس کسب کند. اکنون این یوزپلنگ در موزه سینمای ایران نگهداری می‌شود.
• «فرهاد مهراد» خواننده و آهنگساز شهیر ایرانی نیز در موزه سینمای ایران بخش مخصوص به خود را دارد. همسر او بنا به درخواست بسیاری از طرفداران فرهاد، وسایل شخصی او را به یادگار به موزه سینمای ایران اهدا کرد. فرهاد مهراد توانست در فیلم انگلیسی‌زبان «بانوی زیبای من» حضور خود را در سینمای ایران رقم بزند. از دیگر کارهای او می‌توان به ترانه «مرد تنها» در فیلم «رضا موتوری» به کارگردان «مسعود کیمیایی» و خواندن ترانه «جمعه» در فیلم جذاب «خداحافظ رفیق» به کارگردانی «امیر نادری»، ترانه «خسته» در فیلم «زنجیری» به کارگردانی «خسرو یحیایی» و «ماهی‌ها در خاک می‌میرند» به کارگردانی مشترک «محمد دلجو» و «امیر جاهد» اشاره کرد.
• اسناد موجود درباره تاریخ سینماداران سینمای ایران در تالار آبی موزه سینما نگهداری می‌شود و شما می‌توانید به‌محض ورود به این سالن، ردیفی از عکس‌های سینماداران را مشاهده کنید.
• «عبدالحسین سپنتا» حق بزرگی به گردن سینمای ایران دارد. او فیلم‌نامه نخستین فیلم ناطق سینمای ایران را نوشت و «دختر لر» را برای سینمای ایران به یادگار گذاشت. آثار وی در موزه سینمای ایران نگهداری می‌شوند.
• ماکت فیلم مسافران «بهرام بیضایی » که «ایرج رامین فر» آن را ساخته است در این موزه نگهداری می‌شود.
• در قسمتی از موزه سینمای ایران، دوربینی نگهداری می‌شود که به دلیل سنگینی بیش از حد، در زمان خودش مورداستفاده زیادی قرار نگرفت. تنها یک فیلم با این دوربین فیلم‌برداری شد؛ فیلم سینمایی «آخرین شب» به کارگردانی «حسین دانشور» و تهیه‌کنندگی «محمد بدیع» نخستین و آخرین فیلمی بود که با این دوربین به مدت ۹۰ دقیقه ضبط شد. پس از آن دیگر از این دوربین سوپر پارو استفاده نشد. انتهای تالار آبی مختصر معرفی پیش‌گامان سینمای ایران است. در گوشه‌ای ویترین «محسن بدیعی» قرار دارد که در این ویترین وسایل شخصی او به نمایش گذاشته شده است. این دوربین نیز در کنار غرفه بدیع در معرض دید همگان قرار دارد.
• یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این موزه ماسک‌های گچی از صورت هنرپیشگان است.
• «عباس کیارستمی» بیشتر از این که بتواند دریافت‌کننده جایزه‌های ملی باشد؛جوایز بین‌المللی متعددی را کسب کرده است. غرفه ویژه ۲ در تالار بین‌الملل موزه سینما قرار دارد و جوایز متعددی که کیارستمی در سینمای ایران و بین‌الملل کسب کرده است، در آن نگهداری می‌شود. نخل طلای کیارستمی یکی از اشیاء گران‌بهای موزه سینما است.
• لبخند کپل به کودکان در موزه سینمای نوستالژی از جذابیت‌های موزه سینمای ایران است که می‌تواند برای اکثر افراد تداعی‌کننده خاطرات خوب باشد.
• تالار بین‌الملل سومین تالار موزه سینمای ایران است و بازدیدکنندگان پس از ورود به تالار آبی که متعلق به پیش‌گامان سینمای ایران است و با گذر از تالار معاصران، می‌توانند وارد تالار بین‌الملل شوند.
• «اکیرا کوروساوا»، کارگردان سرشناس ژاپنی در سال ۱۹۸۶ فیلمی به نام «آشوب» تولید کرد. در همان زمان او نامزد بهترین کارگردانی آکادمی اسکار شد. کیارستمی از تحسین کنندگان کوروساوا بود. کارگردان بزرگ ژاپنی در اقدامی جالب نقاشی‌هایی که برای ساخت فیلم آشوب کشیده شدند را به کیارستمی هدیه داد. این نقاشی‌ها را می‌توانید در موزه سینمای ایران، در بخش افتخارات کیارستمی مشاهده کنید.
کلام آخر
موزه سینمای ایران یکی از موزه‌های جالب شهر تهران است که در باغ قدیمی فردوس قرار دارد. شما در این موزه می‌توانید نخستین فیلم ناطق سینمای ایران با نام «دختر لر» را مشاهده کنید. این فیلم در سالن سینمای موزه، برای شما به نمایش گذاشته می‌شود. موزه سینمای ایران یکی از جالب‌ترین موزه‌های تهران است. این موزه مکانی است که در آن دوربین‌ها، تصاویر، اسناد و مدارک و تجهیزات قدیمی سینما که تعدادی از آن‌ها متعلق به شخصیت‌های مشهور سینمایی وجود دارد.
در این موزه وسایل مربوط به پشت‌صحنه فیلم‌های مشهور قدیمی و پوسترها و هرآنچه که به فیلم و سینما ربط دارد، نگهداری می‌شود. بازدید از موزه سینمای ایران بسیار جذاب و تماشایی است. اگر ساکن شهر تهران هستید و یا اینکه در این شهر بزرگ زندگی نمی‌کنید، هرگاه به تهران مراجعه کردید حتماا بازدید از این موزه را در برنامه تهران‌گردی خود قرار دهید.
